Άντε και καλή τύχη, μάγκες…
Ο τζόγος είναι μεγάλη υπόθεση ακόμη και σε μια χώρα σε κρίση όπως η Ελλάδα. Από τις παραλλαγές λαχείων και προγνωστικών ποδοσφαίρου, στις παιγνιομηχανές VLTs («φρουτάκια») και στο διαδικτυακό στοίχημα, διαμορφώνεται μια τεράστια αγορά τζόγου, με πολλούς παίκτες να ενδιαφέρονται να αποκτήσουν μερίδια. Την ίδια ώρα η κυβέρνηση θέλει να αξιοποιήσει τη δυνατότητα που της δίνεται να μοιράσει το χαρτί σε αυτή την αγορά τόσο επειδή επιθυμεί σφόδρα να εισπράξει έσοδα προς όφελος των δανειστών όσο και γιατί θέλει να οικοδομήσει συμμαχίες με επιχειρηματίες.
Στη φάση που είμαστε, κορυφώνεται το παιχνίδι με τις διαδικτυακές στοιχηματικές άδειες, αφού φαίνεται ότι κλείνει πλέον το ζήτημα σχετικά με το αποκλειστικό δικαίωμα –ή μη– στον διαδικτυακό τζόγο. Στην πρόσφατη ετυμηγορία του υπουργείου Οικονομικών, σύμφωνα με τη σχετική επιστολή που εστάλη προς την Κομισιόν, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι ο ΟΠΑΠ δεν έχει, ούτε και είχε ποτέ, τα αποκλειστικά δικαιώματα για τυχερά παιχνίδια και στοιχήματα στο Διαδίκτυο. Η εξέλιξη αυτή σε συνδυασμό με τη δέσμευση του οικονομικού επιτελείου να παρουσιάσει στις Βρυξέλλες μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου τις τελικές ρυθμίσεις που θα καθορίσουν το νομοθετικό πλαίσιο στην αγορά των τυχερών παιχνιδιών αναμένεται να αποτελέσει τη σπίθα που θα πυροδοτήσει έντονους ανταγωνισμούς.
Οι μέτοχοι του ΟΠΑΠ κάθονται ήδη σε αναμμένα κάρβουνα, ενώ παρασκηνιακά τόσο η διοίκηση του Οργανισμού όσο και οι υπόλοιπες στοιχηματικές εταιρείες που ενδιαφέρονται να εξασφαλίσουν άδειες επιδιώκουν να διαμορφώσουν συμμαχίες και να επηρεάσουν τις εξελίξεις. Την ίδια ώρα, σε ανοιχτή επικοινωνία με το Μέγαρο Μαξίμου αλλά και το γραφείο της αντιπροεδρίας, το υπουργείο Οικονομικών σχεδιάζει, σύμφωνα με πληροφορίες, να προχωρήσει σε ανοιχτό διαγωνισμό για το μοίρασμα των αδειών, στα πρότυπα του αντίστοιχου που έστησε ο Νίκος Παππάς για τα τηλεοπτικά κανάλια.
Όπως σημειώνουν καλά πληροφορημένες πηγές, η κυβέρνηση, σε συνεννόηση με τους δανειστές, έχει αποφασίσει να εξασφαλίσει έσοδα από την παραχώρηση των αδειών για τον διαδικτυακό τζόγο. Οι προθέσεις των κυβερνώντων αποτυπώνονται στις επιστολή που απέστειλε, όπως προαναφέραμε, ο Ευκ. Τσακαλώτος στην Κομισιόν. Σε αυτήν, φαίνεται να αποτυπώνεται για πρώτη φορά ξεκάθαρα η κυβερνητική θέση για ένα ζήτημα που τα τελευταία 5 χρόνια έχει δημιουργήσει μια γκρίζα ζώνη και έχει πυροδοτήσει έντονο παρασκήνιο στα τυχερά παιχνίδια στο Διαδίκτυο.
Η απάντηση του υπουργείου Οικονομικών στα ερωτήματα της Κομισιόν σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς του τζόγου στο Ίντερνετ αποτυπώνει και τους μελλοντικούς στόχους της κυβέρνησης. Άνθρωποι της αγοράς θεωρούν ότι από τη στιγμή που ξεκαθαρίστηκε ότι ο ΟΠΑΠ δεν έχει το αποκλειστικό δικαίωμα στο χώρο, δημιουργείται πλέον η υποχρέωση να καθοριστεί με νομοθετική πρωτοβουλία το τι μέλλει γενέσθαι από εδώ και πέρα. Ιδίως από τη στιγμή που μέσα στην επιστολή τονίζεται ότι «το αποκλειστικό δικαίωμα διεξαγωγής παιγνίων ανήκει στο Δημόσιο, το οποίο δύναται ή να το ασκήσει ή να το παραχωρήσει με κάποιους όρους».
Σύμφωνα με έγκυρες κυβερνητικές πηγές, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφωνας Αλεξιάδης έχει πάρει εντολή να καταρτίσει, σε συνεργασία με τον πρόεδρο της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ), Βαγγέλη Καραγρηγορίου, ένα νέο νομοσχέδιο που θα καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο που θα διέπει τη λειτουργία των εταιρειών ιντερνετικού στοιχήματος.
Στόχος της κυβέρνησης είναι να μπει τέλος στο μεταβατικό καθεστώς του ν.4002/2011, στη βάση του οποίου δραστηριοποιούνται σήμερα στην Ελλάδα 24 νόμιμες στοιχηματικές εταιρείες και στη θέση του να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο που θα ρυθμίσει πλήρως την εγχώρια στοιχηματική αγορά. Σύμφωνα με την επιστολή προς την Κομισιόν, το υπουργείο Οικονομικών επεξεργάζεται σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων για την τροποποίηση των διατάξεων του ν. 2002/2011 για τη ρύθμιση της αγοράς παιγνίων και ειδικότερα των διατάξεων των άρθρων 25, 28 έως και 33 και 45 έως και 52 του ν. 4002/2011 που αφορούν το φορέα και τη διαδικασία χορήγησης αδειών των τυχερών παιγνίων μέσω Διαδικτύου, τις προϋποθέσεις και τους όρους αδειοδότησης, τα παίγνια που θα αδειοδοτηθούν, καθώς και τις υποχρεώσεις των κατόχων άδειας.
Στόχος της κυβέρνησης με τον νέο νόμο είναι να αυξήσει τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα της ΕΕΕΠ. Τα μέλη της, τα οποία στη συντριπτική τους πλειοψηφία αποτελούν επιλογές του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη, θα κληθούν να πάρουν πολύ σημαντικές αποφάσεις. Ήδη, μετά την απομάκρυνση Στεργιώτη, έχουν μεταβάλει τη στάση τους στο ζήτημα των παιγνιομηχανημάτων κι έχουν ταχθεί με το μέρος του ΟΠΑΠ, επιδιώκοντας να τροποποιηθεί ο κανονισμός έτσι ώστε να ενισχύει τη θέση των επιχειρηματιών του τζόγου σε βάρος της προστασίας των καταναλωτών από τους κινδύνους του τζόγου και του εθισμού σε αυτόν.
Στο άμεσο μέλλον θα κληθούν να πάρουν και τις τελικές αποφάσεις –μετά την ψήφιση του νόμου– που σχεδιάζει το υπουργείο για τους τελικούς παρόχους του διαδικτυακού στοιχήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι στην επιστολή του ο Τσακαλώτος σημειώνει ότι τα μέλη της ΕΕΕΠ, υλοποιώντας το νόμο, θα καθορίσουν τις υποχρεώσεις τρίτων εμπλεκομένων προσώπων (πάροχοι υπηρεσιών Διαδικτύου και πιστωτικά ιδρύματα πληρωμών), τα στοιχεία των παικτών, τα ποσά που οφείλουν να καταβάλουν οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται, καθώς και μια σειρά απαγορεύσεων και τα αντίστοιχα πρόστιμα.
Πίσω από όλα αυτά είναι η πρόθεση της κυβέρνησης να παραχωρήσει τις άδειες μέσω δημοπρασιών, όπως δηλαδή έγινε με τις τηλεοπτικές άδειες. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις των υπευθύνων, μάλιστα, τα έσοδα της κυβέρνησης μπορεί να αγγίξουν ακόμα και τα 150 εκατ. ευρώ. Ποσό πολύ πιο σημαντικό από τα 50 εκατ. ευρώ που εισπράττει σήμερα.
Η επιλογή δεν είναι τυχαία και αποτυπώνει τη συνολικότερη ιδεολογική μεταστροφή της κυβέρνησης. Εγκαταλείπεται, πλέον, κάθε σκέψη για ρύθμιση και παρέμβαση σε διάφορα πεδία επιχειρηματικής δραστηριότητας. Όπως ακριβώς η κυβέρνηση δεν έβαλε καμία ασφαλιστική δικλίδα για την ποιότητα του τηλεοπτικού προγράμματος, δίνοντας άδειες σε όσους απλώς μπορούσαν να πληρώσουν περισσότερα, έτσι και στον τζόγο εγκαταλείπεται κάθε σκέψη για ρύθμιση ή περιορισμό, ενώ το μόνο που ενδιαφέρει την κυβέρνηση είναι το πώς θα εισπράξει περισσότερα για το δημόσιο ταμείο με αντάλλαγμα την πρόσβαση σε αυτή τη μεγάλη αγορά.
Σύμφωνα με τα πρώτα σχέδια που έχουν διαρρεύσει, προκειμένου μια εταιρεία να πάρει τη σχετική άδεια, οφείλει να έχει έδρα στην Ελλάδα, να εγκαθιστά τον τεχνολογικό εξοπλισμό της επί ελληνικού εδάφους και το software της να παρέχεται σε ιστοσελίδες με την κατάληξη gr.
Ασκώντας το δικαίωμά του να μοιράζει τις άδειες του τζόγου, το Ελληνικό Δημόσιο έχει παραχωρήσει μέχρι σήμερα άδειες καζίνο, το δικαίωμα εγκατάστασης 35.000 παιγνιομηχανημάτων VLTs και 13 παιχνίδια επίγεια (μέσω των πρακτορείων και διαδικτυακά) στην ΟΠΑΠ ΑΕ, τα Λαχεία, το Ξυστό και το Αμοιβαίο Ιπποδρομιακό Στοίχημα σε θυγατρικές της ΟΠΑΠ ΑΕ, αλλά και 24 προσωρινές άδειες διεξαγωγής διαδικτυακού στοιχήματος.
Έτσι σήμερα ο ΟΠΑΠ είναι το απόλυτο αφεντικό στον επίγειο εσωτερικό τζόγο και επιδιώκει με κάθε τρόπο να κρατήσει τη μερίδα του λέοντος και στον διαδικτυακό. Ωστόσο, οι δεκάδες εταιρείες με έδρα το εξωτερικό, όπου έχουν εξασφαλίσει τις 24 προσωρινές άδειες, επιδιώκουν να ανατρέψουν το συγκεκριμένο status quo. Στόχος των επιχειρηματιών που βρίσκονται από πίσω τους είναι να πάρουν τις τελικές άδειες και, όπως διαρρέουν μέσω κύκλων τους, είναι αποφασισμένοι να πληρώσουν γι’ αυτές. Η «προθυμία» τους δεν είναι τυχαία. Η συγκεκριμένη αγορά θεωρείται χρυσωρυχείο.
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης είχε δηλώσει ότι ο τζίρος του διαδικτυακού τζόγου στη χώρα μέσα από τις συναλλαγές των 24 προσωρινά αδειοδοτημένων εταιρειών φτάνει το 1,5 δισ. ευρώ το χρόνο, ενώ «σύμφωνα με υπολογισμούς της αγοράς, ο πραγματικός τζίρος συνολικά είναι 3 δισ. ευρώ»! Πρόκεται για μικτό έσοδο, δηλαδή με τα κέρδη των παικτών μαζί. Πάντως η Ελλάδα, παρά τη μικρή εσωτερική αγορά της και το συγκεχυμένο νομικό καθεστώς, βρίσκεται μέσα στη δεκάδα του ευρωπαϊκού ηλεκτρονικού τζόγου.
«Είναι πολλά τα λεφτά, Άρη», λοιπόν, όπως έλεγε και ο Σπ. Καλογήρου, και μπορούν να γίνουν ακόμα περισσότερα, προσθέτουμε εμείς. Ιδίως, αν το τελικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης ορίζει ότι οι έδρες των εταιρειών θα πρέπει να είναι στην Ελλάδα…
Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι σε αυτό το χρυσωρυχείο από τη μία πλευρά βρίσκεται ο ΟΠΑΠ, που δεν θέλει να υπάρξουν ανταγωνιστές, και από την άλλη οι μεγάλες εταιρείες που επιθυμούν μερίδιο στην πίτα της αγοράς. Ο ΟΠΑΠ «φοβάται» ότι αν οι εταιρείες αποκτήσουν έδρα στην Ελλάδα, μπορεί στην πορεία να διεκδικήσουν και τη δημιουργία πρακτορείων στις μεγάλες πόλεις της χώρας, μέσα στα οποία αρχικά θα βάλουν «φρουτάκια», αφού από τα 35.000 συνολικά μηχανήματα, τα 18.500 θα τα διαχειριστεί ο ΟΠΑΠ και τα υπόλοιπα θα δοθούν σε άλλους ιδιώτες. Αν, όμως, δημιουργηθούν καταστήματα των διαδικτυακών εταιρειών, τότε μπαίνει σε έμμεση… αμφισβήτηση το μονοπώλιο του ΟΠΑΠ και αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι μέτοχοί του.
Οι Τσέχοι, μαζί με τους Μελισσανίδη και Κοπελούζο, επιχείρησαν το 2013, με όχημα την κυβέρνηση Σαμαρά και τον πάντα πρόθυμο Γ. Στουρνάρα (τότε υπουργό Οικονομικών), να αναγνωρίσουν νομοθετικά το αποκλειστικό δικαίωμα του ΟΠΑΠ στον ηλεκτρονικό τζόγο. Τότε ο Στουρνάρας επιδίωξε να τροποποιήσει τις παραγράφους 3, 5 και 6 του άρθρου 45 του ν. 4002/2011 και να αναγνωρίσει στον ΟΠΑΠ αποκλειστικό δικαίωμα στο Διαδίκτυο και να ανοίξει σε αδειοδότηση μόνο τα casino games και το live poker. Τα συγκεκριμένα άρθρα και ειδικότερα το άρθρο 3 παρ. 2 ξεκαθάριζαν ρητά και κατηγορηματικά ότι ο ΟΠΑΠ δεν έχει το αποκλειστικό δικαίωμα επί των παιγνίων που διεξάγονται μέσω Διαδικτύου (άρθρο 3 παρ. 2 του Κανονισμού Οργάνωσης λειτουργίας και Διεξαγωγής των Παιχνιδιών Στοιχημάτων Προκαθορισμένης Απόδοσης της ΟΠΑΠ-ΦΕΚ 390/14-3-2011).
Τα σχέδια τους όμως ναυάγησαν εξαιτίας της αντίδρασης της Κομισιόν, η οποία ωστόσο δεν ήταν και τόσο «αυθόρμητη», αφού, όπως έγινε γνωστό αργότερα, ξένες στοιχηματικές εταιρείες επιχείρησαν με κάθε τρόπο να εμποδίσουν τα σχέδια της κυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου και… ο νοών νοείτω.
Σήμερα, η κυβέρνηση Τσίπρα φαίνεται αποφασισμένη να μοιράσει διαφορετικά την τράπουλα. Στην επιστολή Τσακαλώτου, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι ο ΟΠΑΠ δεν είχε το μονοπώλιο στο διαδικτυακό στοίχημα και πριν από την εφαρμογή του ν. 4002/2011, ενώ ακυρώνει τους ισχυρισμούς του Οργανισμού για διαδικτυακό μονοπώλιο. Ο υπουργός Οικονομικών επικαλείται και τις αποφάσεις αρ. 10586/2011 και 10587/2011 του Μονομελούς Πρωτοδικείου, οι οποίες είχαν προκύψει μετά τη Διαδικασία Ασφαλιστικών που είχαν εκδοθεί από σχετικές δίκες που έκαναν πράκτορες της ΟΠΑΠ κινούμενοι κατά εταιρειών στοιχημάτων (από τις 24 προσωρινά αδειοδοτημένες), σχετικά με το δικαίωμά τους να διαφημίζονται. Στις δίκες αυτές είχε παρέμβει ως διάδικος και η ΟΠΑΠ ΑΕ, με αποτέλεσμα η απόφαση να δεσμεύει και την ίδια. Τι ανέφεραν, μεταξύ άλλων, οι συγκεκριμένες αποφάσεις:
«Η διεξαγωγή των τυχερών παιχνιδιών ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο, πρόκειται να ασκηθεί μέσω ειδικά αδειοδοτημένων παρόχων και δεν έχει παραχωρηθεί στην ΟΠΑΠ ΑΕ, όπως οι αιτούντες αβάσιμα ισχυρίζονται. Ανεξαρτήτως όμως της άνω νομοθετικής ρύθμισης των διαδικτυακών παιγνίων και στοιχημάτων, η κυρίως παρεμβαίνουσα ΟΠΑΠ και πριν την ισχύ του παραπάνω νόμου, ουδέποτε είχε το αποκλειστικό δικαίωμα διεξαγωγής και των διαδικτυακών παιγνίων και στοιχημάτων (ΦΕΚ 390/14.3.2011). Ως εκ τούτου τόσο οι αιτούντες όσο και η κύρια παρεμβαίνουσα (ΟΠΑΠ ΑΕ) δεν νομιμοποιούνται να στρέφονται κατά της καθής για τυχόν παραβάσεις του νόμου (4002/2011) αναφορικά με την διεξαγωγή στην Ελληνική Επικράτεια τυχερών παιγνίων και στοιχημάτων, τα οποία ανήκουν στο ελληνικό δημόσιο».
Γιατί όμως τόσο μεγάλη πρεμούρα της κυβέρνησης να κλείσει την υπόθεση τις διαδικτυακές άδειες; Πρώτον, διότι, όπως προαναφέραμε, φιλοδοξεί να εισπράξει 200 εκατ. ευρώ από την πώληση των αδειών. Δεύτερον, επειδή από τη φορολόγηση των 3 δισ. το υπουργείο αναμένει ετήσιο φορολογικό έσοδο περίπου 500 εκατ. ευρώ, αφού όσες εταιρείες εξασφαλίζουν τις άδειες, θα υποχρεούνται να καταβάλουν φόρο 35% στο Δημόσιο. Τα αυξημένα έσοδα από τη φορολόγηση του τζόγου περιλαμβάνονται ακόμη και στις προβλέψεις των μνημονίων. Τρίτον και σημαντικότερον, διότι μέσα από το νέο deal, η κυβέρνηση δεν θέλει να αναδιανείμει την πίτα, αλλά και να δημιουργήσει νέες δικές της σχέσεις με τον επιχειρηματικό κόσμο.
Άλλωστε, πίσω από τις εταιρείες που έχουν πάρει προσωρινές άδειες αλλά και αυτές που θέλουν να διεκδικήσουν επιπλέον άδειες υπάρχουν σημαντικά ονόματα ελλήνων ολιγαρχών.
Αν ξεκινήσει κανείς από τις 24 εταιρείες των προσωρινών αδειών, συναντά πολλά ονόματα φανερών και «αφανών» γνωστών επιχειρηματιών. Ο όμιλος του stoiximan, που περιλαμβάνει επίσης το InCasino και το Poker.gr, ανήκει στον επιχειρηματία Δ. Μάρη που διαθέτει κάποιες σημαντικές ιστοσελίδες στο χώρο της αθλητικής (Sport24.gr, prasinanea.gr) και πολιτικής ενημέρωσης (news247.gr), ενώ φέρεται να έχει και μετοχές στις εφημερίδες Espresso και Δημοκρατία. Αφανής συνεργάτης του Δ. Μάρη φαίνεται να είναι ο μεγαλοκατασκευαστής και εκδότης Φώτης Μπόμπολας.
Ένας ακόμη ισχυρός παίκτης στην αγορά είναι η Sportingbet Ελλάδας, της οποίας εκπρόσωπος είναι ο κ. Οντόνι, διευθύνων σύμβουλος της εισηγμένης στο ΧΑΑ Centric Multimedia (ιδιοκτήτριας του gazzetta.gr). Η Centric έχει υπογράψει συνεργασία με την Audiovisual, συμφερόντων της οικογένειας Βαρδινογιάννη που, σύμφωνα με πληροφορίες, θέλει κι αυτή να μπει στο χώρο του στοιχήματος.
Επίσης, έντονο είναι το ενδιαφέρον που έχει εκδηλώσει ο Σ. Κόκκαλης προκειμένου να προχωρήσει σε σύμπραξη με κάποιες από τις εταιρείες που έχουν τις άδειες μέσω της Intralot. Αντίστοιχα θερμοί φαίνεται ότι είναι και οι Κοντομηνάς και Σαββίδης, οι οποίοι ανέπτυξαν και τις ανάλογες γέφυρες επικοινωνίες με την κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της δημοπρασίας των τηλεοπτικών αδειών.
Υπάρχει κάτι που δεν καταλαβαίνεις; Τεράστιοι τζίροι. Μεγάλα κέρδη. Σύγκρουση συμφερόντων. Επιχειρηματικές κολεγιές. Μια κυβέρνηση που θέλει να μαζέψει λεφτά για τους δανειστές και να χτίσει συμμαχίες με τα ισχυρά συμφέροντα. Στη μέση, μια χώρα που κινδυνεύει να γίνει ένα απέραντο καζίνο και ένας λαός που, φτωχοποιημένος και χωρίς ελπίδα, εθίζεται όλο και περισσότερο στην ιδέα για ένα εύκολο καλύτερο μέλλον, το οποίο πιστεύει ότι πλέον μόνο ο τζόγος μπορεί να του προσφέρει…
«Άντε και καλή τύχη, μάγκες», που έλεγε και ο Παύλος Σιδηρόπουλος…
