Το μυστήριο του Επιθεωρητή Πανούση
Μια απλή αναζήτηση στο google αρκεί για να βρει κανείς ένα πρώτο δείγμα των λογοτεχνικών δραστηριοτήτων του πρώην υπουργού προστασίας του πολίτη, Γιάννη Πανούση, κατά τη διάρκεια της θητείας του στην κυβέρνηση του Ιανουαρίου. Οι «Κομματικοί Επίγονοι», το διήγημά του που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάιο στην εφημερίδα «Γνώμη» της Θράκης, είναι μια ιστορία κομματικής ίντριγκας, όπου η πτέρυγα των «αντιπροεδρικών» φτάνει στο σημείο να σκοτώσει τον Αλέξη Τσίπ... τον πρόεδρο του «Κόμματος Πιστών Αριστερών», σε μια προσπάθεια κατάληψης της εξουσίας. Συνεργάτες της αντιπολιτευόμενης τάσης στο σχέδιο ανατροπής του προέδρου είναι φυσικά «τρομοκρατικές οργανώσεις» και συμμορίες «αλλοδαπών».
Αναδημοσίευση από το Red Notebook
Η αντίληψη για τη λειτουργία των κομματικών οργανώσεων, αλλά και η γενικότερη πολιτική σκέψη του Γιάννη Πανούση, βρίσκονται σε καθαρή μορφή στους «Κομματικούς Επιγόνους». Κάθε εσωτερική αντιπολίτευση συνιστά απόπειρα σφετερισμού της εξουσίας. Οι πολιτικοί έχουν ανοιχτή επικοινωνία με τρομοκράτες και εγκληματίες και δεν διστάζουν να τους χρησιμοποιήσουν – με το αζημίωτο – για τους σκοπούς τους. Ο ίδιος, αυτο-ηρωοποιείται, με τρόπο που προσιδιάζει στον ναρκισσισμό του νουάρ. Η πρόζα του Πανούση δεν είναι ιδιαιτέρως θελκτική, αλλά η μυθοπλασία που φεύγει από το χαρτί κι αρχίζει να διαμορφώνει την πολιτική τοποθέτηση του συγγραφέα απ’ την υπουργική του θέση μέχρι το σημείο της παρέμβασης εισαγγελέα, θα μπορούσε να βγάλει μια εξαιρετική ταινία-προβληματισμό για τα όρια της λογοτεχνίας, κερδίζοντας επάξια μια θέση ανάμεσα στο Adaptation και το Barton Fink.
Τη μέρα που ο Γιάννης Πανούσης διαφήμιζε το λογοτεχνικό του πόνημα στις σελίδες του «Πρώτου Θέματος», ο διάδοχός του στο υπουργείο προστασίας του πολίτη, Νίκος Τόσκας, συζητούσε με τον Γιάννη Σουλιώτη στην «Καθημερινή» για το έργο του υπουργείου. Ο Τόσκας φαίνεται να τοποθετήθηκε στο υπουργείο με σκοπό την περικοπή των οικονομικών της ΕΛΑΣ,¹ κάτι που είχε επιχειρήσει και στο παρελθόν ως σύμβουλος του Πάνου Μπεγλίτη στην κυβέρνηση ΓΑΠ με τα οικονομικά του στρατού. Η υπόθεση αυτή επιβεβαιώνεται ρητά στη συνέντευξη Τόσκα, όπου ο υπουργός μιλάει για «εξοικονόμηση ανθρώπινου δυναμικού κατά 25%», ενώ θεωρεί πως η τρομοκρατία είναι σε ύφεση και δεν αποτελεί προτεραιότητα αυτή τη στιγμή, αντίθετα με τους εσωτερικούς ελέγχους στην ΕΛΑΣ από τις ομάδες των «αδιάφθορων», μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε επί Πανούση, χωρίς να φέρει κάποιο αξιοσημείωτο αποτέλεσμα.
Οι πολυετείς σχέσεις του Γιάννη Πανούση με την ΕΛΑΣ, αλλά και ο συμβουλευτικός ρόλος που κατά καιρούς είχε στα υπουργεία δημόσιας τάξης, καθοδήγησαν και την πολιτική του. Η δημόσια στοχοποίηση των παραδοσιακών «εχθρών» της ΕΛΑΣ, αλλά και η τάση «γραφειοκρατικοποίησης» και επικουρίας του αστυνομικού σώματος, μαρτυρούσε μια πολιτική συναινέσεων με τα δίκτυα επιρροής στο εσωτερικό του. Το «ξήλωμα» της ηγεσίας των ελεγκτών και η αντικατάστασή τους με πρόσωπα εμπιστοσύνης του νυν υπουργού, παρουσιάζει μία ύποπτη χρονική σύμπτωση με τις καταγγελίες Πανούση, που ούτως ή άλλως συνοδεύτηκαν από το ερώτημα «γιατί τώρα;».
Φιλοξενούμενος στην εκπομπή του Νίκου Στραβελάκη στον Real FM τη Δευτέρα, ο Νίκος Τόσκας, υπήρξε ακόμα πιο σαφής για τη σχέση του Γιάννη Πανούση με τους «αδιάφθορους». Σύμφωνα με τον υπουργό, «η άποψη του κ. Πανούση αντικατοπτρίζει αντιπαραθέσεις σε εσωτερικούς κύκλους της Αστυνομίας», οι «αδιάφθοροι» έχουν υποθέσεις που δεν έχουν προχωρήσει και οι αποδόσεις της τωρινής Διεύθυνσης Εσωτερικών Υποθέσεων δεν είναι ικανοποιητικές. Στα αστυνομικά ρεπορτάζ του Βασίλη Λαμπρόπουλου στο «Βήμα», άλλωστε, που παρακολουθούσαν στενά τις κινήσεις των «αδιάφθορων» επί Πανούση, υπήρξαν διάφορες καταγγελίες για τις όψεις τις αστυνομικής διαφθοράς, αλλά ουδέποτε κατονομάστηκε κάποιο πρόσωπο της ΕΛΑΣ στο οποίο να υπήρξε απόδοση ευθυνών.
Η δημόσια απάντηση του Πάνου Λάμπρου στις καταγγελίες, αλλά και οι πολλαπλές σχετικές δηλώσεις του Νίκου Παρασκευόπουλου, δεν συγκρούονται με τα δήθεν «τεκμήρια» που είδαν το φως της δημοσιότητας – μόνο με την ερμηνεία τους. Η ακρόαση των αιτημάτων των κρατουμένων αποτελεί πάγια πρακτική των ανθρώπων που ασχολήθηκαν πολιτικά με τα δικαιώματά τους. Αν κάτι λέει η τωρινή υπόθεση, είναι ότι μπορεί στην Ελλάδα το μέγεθος του βιομηχανικού-σωφρονιστικού συμπλέγματος να μην είναι τόσο μεγάλο (ακόμα), αλλά πέριξ της ΕΛΑΣ, της ΕΥΠ και της πολιτικής τους αρχής, υπάρχει ένα δίκτυο συμφερόντων που είναι επιτακτικό να διαλυθεί, καθώς φέρει πολύ μεγαλύτερη εξουσία απ’ αυτή που έχουν οι κρατούμενοι, όποιος κι αν είναι ο λόγος που βρέθηκαν εκεί που βρίσκονται. Απέναντι σ’ αυτό, ο Γιάννης Πανούσης δεν υπήρξε απλά λίγος. Υπήρξε και επικίνδυνος, καλλιεργώντας αυταρχικά ιδεολογήματα στη δημόσια σφαίρα και προωθώντας τις πολιτικές που τα συνοδεύουν: την ποινικοποίηση κοινωνικών ομάδων και πολιτικών αντιπάλων, την υποβάθμιση της ανθρώπινης ιδιότητας των κρατουμένων και την «αποπολιτικοποίηση» της ΕΛΑΣ, που θα διασφάλιζε την αναπαραγωγή των δικτύων εξουσίας στο εσωτερικό της.
_____
¹ Βλ. «Ένας στρατηγός ενάντια στη στρατιωτικοποίηση», Η εποχή, 27/9/2015
