Το Κατάρ και ο πόλεμος των χιλιάδων αντιφάσεων
Σε μια κίνηση με πολλές άμεσες προεκτάσεις, η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διέκοψαν τις διπλωματικές τους σχέσεις με το Κατάρ, πυροδοτώντας τη χειρότερη διπλωματική κρίση στη σύγχρονη ιστορία των αραβικών κρατών. Σίγουρα τα καθεστώτα του Κόλπου καθώς και όλες οι παραλλαγές τους στη Μ. Ανατολή, με τον εντεινόμενο πλέον «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία», μετά από 15 χρόνια περνούν σε μια νέα φάση. Το ερώτημα αν έχουμε τέλος εποχής, το οποίο θα συνοδευτεί από εκτεταμένη διάλυση ολόκληρων χωρών και πολιτικών συστημάτων, είναι προ των πυλών.
O συριακός πόλεμος και οι συνέπειές του έχουν εδώ και καιρό αναδείξει μια νέα πραγματικότητα, όσον αφορά τους πολέμους που εξελίσσονται στην περιοχή και τη φύση των ανταγωνισμών. Πέρα από μια παραδοσιακή ανάλυση που θέλει, προφανώς, να εξάγονται οι ανταγωνισμοί από το εσωτερικό των κρατών στις σχέσεις μεταξύ των κρατών, δηλαδή μια ανάλυση ενός κλασικού ιμπεριαλιστικού σχήματος, υπάρχει μια εγγενής δυσκολία: το «ποιοί είμαστε εμείς» και «ποιοί είναι οι άλλοι» δεν είναι εδώ και καιρό ευδιάκριτο, κυρίως γιατί στο έδαφος της Συρίας έχει μαζευτεί το μεγαλύτερο ποσοστό πρακτόρων και ενεργούμενων ομάδων υπό ξένα συμφέροντα, στη σύγχρονη Ιστορία.
Αν περιγράφαμε πριν λίγα χρόνια μια κατάσταση στην οποία η Τουρκία θα εφάρμοζε μια τακτική κοινού βηματισμού σε πολεμική σύρραξη με Σύριους, Ρώσους και Ιρανούς θα εισπράτταμε μάλλον ειρωνικά σχόλια. Ομοίως, αν προβλέπαμε ότι οι σπουδαίες μαχητικές ομάδες του κούρδικου αντάρτικου θα υποβοηθούνται από τις αμερικάνικες ειδικές δυνάμεις, θα κερδίζαμε Χρυσό Βατόμουρο σεναρίου. Κι όμως τα παραπάνω, δεν είναι μόνο απλά φωτογραφικά ενσταντανέ σε διεθνή forum και έντυπα. Είναι η σύγχρονη πραγματικότητα του πολέμου των χιλιάδων αντιφάσεων.
Για την ώρα, αυτό που συμβαίνει είναι πόλεμος μέσω αντιπροσώπων οι οποίοι ετοιμάζουν τους κεντρικούς «παίχτες» ώστε να συγκρουστούν με καθορισμένη την έκβαση του μεγάλου επεισοδίου. Κι έτσι, όσο ο συριακός στρατός, με τους Ιρανούς φρουρούς της επανάστασης και τη ρωσική αεροπορία κερδίζει εδάφη, την ίδια ώρα που οι μαχητές του YPG με τους Seals και την αμερικανική αεροπορία κάνουν το ίδιο, μεγαλώνει η προετοιμασία με όλα τα μέσα για τη σύγκρουση που όλοι βλέπουν πλέον ως αναπόφευκτη.
Στο παραπάνω πλαίσιο εντάσσεται και η τωρινή περίπτωση του Κατάρ. Τα γεγονότα έχουν ως εξής: σε μια κίνηση με πολλές άμεσες προεκτάσεις, η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διέκοψαν τις διπλωματικές τους σχέσεις με το Κατάρ, πυροδοτώντας τη χειρότερη διπλωματική κρίση στη σύγχρονη ιστορία των αραβικών κρατών. Η δικαιολογία την οποία χρησιμοποίησαν οι χώρες του Κόλπου και η Αίγυπτος είναι ότι το Κατάρ υποστηρίζει την τρομοκρατία και είναι υπεύθυνο για την αποσταθεροποίηση της περιοχής. Το Κατάρ απέρριψε τις παραπάνω κατηγορίες, ως αβάσιμες ενώ την επόμενη ημέρα, η Υεμένη και οι Μαλδίβες προχώρησαν επίσης σε διακοπή των σχέσεων τους με το Κατάρ.
Τα άμεσα μέτρα είναι πολλά. Για παράδειγμα όσοι πολίτες του Κατάρ μένουν στις χώρες του Κόλπου (Σαουδ. Αραβία, Μπαχρέιν, Η.Α.Ε.) έχουν 14 ημέρες για να εγκαταλείψουν τις χώρες αυτές, ενώ αντίστοιχα οι πολίτες των χωρών του Κόλπου απαγορεύεται πλέον να εισέρχονται στο Κατάρ. Μάλιστα η αεροπορική εταιρεία Emirates ανέστειλε από την Τρίτη 6 Ιουνίου το πρωί όλες τις προγραμματισμένες πτήσεις της από και προς τη Ντόχα.
Σε μια ακόμη προσπάθεια για μεγαλύτερη αύξηση διεθνούς πίεσης, το καθεστώς των Σαούντ το οποίο ηγείται στο Συμβούλιο Συνεργασίας Χωρών του Κόλπου, αποφάσισε την αποπομπή του Κατάρ από το Συμβούλιο. Αυτό οδηγεί πρακτικά το Συμβούλιο Συνεργασίας Χωρών του Κόλπου σε διαίρεση (αν όχι σε διάλυση) καθώς τα μόνα μέλη που απέμειναν να στηρίζουν το Κατάρ είναι το Κουβέϊτ και το Ομάν.
Όλα αυτά έρχονται λίγο μετά την μια αμφιλεγόμενη έντονη αποδοκιμασία του Ντόναλντ Τραμπ από τον Εμίρη του Κατάρ, Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ-Θανί και την διακριτική επιδοκιμασία του ιρανικού καθεστώτος. Τη λέμε αμφιλεγόμενη καθώς το ίδιο το καθεστώς αναφέρει ότι οι δηλώσεις αυτές, οι οποίες ανακοινώθηκαν πάντως σε κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Κατάρ, ήταν κατασκευασμένες. Αντίστοιχα, ο διπλωματικός πόλεμος είναι και πόλεμος επικοινωνίας, καθώς η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι κλείνουν τα γραφεία του Al-Jazeera εκεί.
Μέχρι τώρα, σε αυτόν τον χωρίς ξεκάθαρες πλευρές επικοινωνιακό πόλεμο, όλοι οι μεγάλοι παίχτες συνιστούν ψυχραιμία και περισυλλογή, ενώ δε χρειάζεται να έχει εντρυφήσει κανείς στον Κλαούζεβιτς ή τον Μακιαβέλι για να καταλάβει τι συμβαίνει. Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συζήτησαν τηλεφωνικά τις εξελίξεις στο Κατάρ και κάλεσαν όλες τις ενδιαφερόμενες χώρες να ξεκινήσουν διάλογο, ενώ από την πλευρά του, τόσο ο Ρέξ Τίλερσον, όσο και ο Ντόναλντ Τράμπ –παρόλο που έκαναν αιχμηρές δηλώσεις ενάντια στην τρομοκρατία και κάλεσαν σε συσπείρωση ενάντια στο ISIS, «φωτογραφίζοντας» το Ιράν και τις σύμμαχες χώρες του, την ίδια στιγμή συνιστούν ψυχραιμία και επανέναρξη των συνομιλιών. Σε αντιπαραθετικό τέμπο κινήθηκε ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικής Πολιτικής και Εθνικής Ασφάλειας του Κοινοβουλίου του Ιράν, Αλαντίν Μποζουερντί, λέγοντας ότι είναι ο Τραμπ που υποδαυλίζει τις διεθνείς σχέσεις μεταξύ των γειτόνων στη Μ.Ανατολή.
Σίγουρα τα καθεστώτα του Κόλπου καθώς και όλες οι παραλλαγές τους στη Μ. Ανατολή, με τον εντεινόμενο πλέον «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία», μετά από 15 χρόνια περνούν σε μια νέα φάση. Το ερώτημα αν έχουμε τέλος εποχής, το οποίο θα συνοδευτεί από εκτεταμένη διάλυση ολόκληρων χωρών και πολιτικών συστημάτων, είναι προ των πυλών. Το σίγουρο είναι ότι μιλάμε για ένα πόλεμο σε όλα τα επίπεδα, χωρίς αρχές και κυρίως χωρίς καθαρές πλευρές και συμμαχίες. Είναι το αποτέλεσμα του διαρκούς ιμπεριαλιστικού παράγοντα και μιας αέναης προσπάθειας αλλαγής των οικονομικών συσχετισμών στα κράτη αυτά. Είναι δηλαδή η διαπάλη των ΗΠΑ (κυρίως) και της ΕΕ (δευτερευόντως) για τον έλεγχο των ολοένα περιοριζόμενων πόρων ενέργειας σε αυτή την πλευρά του πλανήτη. Στον αντίποδα είναι μια ετερόκλητη συμμαχία που ξεκινά από τον άξονα Κίνας, Ινδίας, Ρωσίας, Ιράν, ο οποίος προσπαθεί να επιβληθεί σαν αντίπαλο δέος, διεκδικώντας και αυτός κομμάτι από την ενεργειακή πίτα. Το αποτέλεσμα στις οθόνες μας σύντομα….
