Τι είναι πολιτική δράση σήμερα;
Σε αναζήτηση όχι μόνο ενός νέου προγράμματος αλλά και μιας νέου τύπου πολιτικής οργάνωσης
Αναδημοσίευση από την Εποχή
Αν θέλουμε να συνοψίσουμε σε μια φράση τα αίτια της ήττας απέναντι στους δανειστές, θα πούμε ότι η ηγεσία και η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε να διαπραγματευτεί το συντηρητικό στόχο της ανάκαμψης χάρη σε μια διαγραφή χρέους, όταν έπρεπε να διαπραγματεύεται οργανώνοντας την αντιπαράθεση και σύγκρουση στην Ελλάδα και την Ευρώπη με το καθεστώς και τις πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού. Από τη στιγμή που επελέγη να αναπαραχθεί το υπάρχον καθεστώς κοινωνικών ιεραρχιών και παραγωγικών σχέσεων με τη βοήθεια των δανειστών, η ελληνική πλευρά βρέθηκε χωρίς κανένα ουσιαστικό πλεονέκτημα και κυρίως χωρίς τη δυνατότητα να επιβιώσει ως οικονομία, αν δεν γινόταν μια σημαντική παραχώρηση από τους θεσμούς.
Η συστηματική προσπάθεια που έκανε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ για να δείξει ότι δεν πρόκειται να θίξει το κεφάλαιο (με όποια μορφή) και την εύπορη μεσαία τάξη, και πως όταν μιλούσε για ανάκαμψη εννοούσε την αναπαραγωγή της διαιρεμένης στα δύο κοινωνίας που διαμόρφωσε η νεοφιλελεύθερη διαχείριση και τα μνημόνια, την οδήγησαν στην τελική συνθηκολόγηση. Αφέθηκε για έξι μήνες ελεύθερη μια πρωτοφανής διαρροή χρηματικών κεφαλαίων προς το εξωτερικό, το τραπεζικό κεφάλαιο αφέθηκε στον έλεγχο των ιδιωτών, δεν επελέγη η οργάνωση μιας γενναίας αναδιανομής εισοδήματος προς όφελος των κοινωνικών δαπανών, η αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων του ΕΣΠΑ ή άλλων διαθέσιμων πηγών δεν ακολούθησε νέες σχεδιασμένες επιλογές (σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις, το ανθρώπινο δυναμικό ή το περιβάλλον), και η δυνατότητα υιοθέτησης συμπληρωματικού ή συμπληρωματικών νομισμάτων απερρίφθη με ελαφρότητα και προχειρότητα. Τελικά, δεν υπάρχει ούτε ένα τμήμα των λαϊκών τάξεων, ούτε ένα τμήμα της νεολαίας που να έχει ευνοηθεί και ισχυροποιηθεί από έξι μήνες αριστερής διακυβέρνησης.
Η «ταξική προκατάληψη» δεν είναι ένας ξεσκονισμένος κεϊνσιανισμός συν τη φιλανθρωπία. Από τη στιγμή μάλιστα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια κοινωνική κατάρρευση που συνοδεύεται από την κατάρρευση του παραγωγικού ιστού. Και μια οικονομική ελίτ, μαζί με τους συμμάχους της στη μεσαία τάξη, που δεν συγκινείται από τη δυναμική του «πολλαπλασιαστή», αλλά έδειξε για πολλά χρόνια, πριν ακόμα τα μνημόνια, ότι επιδιώκει κέρδη και προσόδους για να τα μεταφέρει σε κερδοσκοπικές τοποθετήσεις στο διεθνές τραπεζικό σύστημα. Κανείς δεν θέλει να εξαφανίσει την επιχειρηματικότητα που σε ορισμένες μεμονωμένες δραστηριότητες είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρα (λογισμικό, βιολογικά και ποιοτικά τρόφιμα), αλλά αν πάρουμε στα σοβαρά την ανασυγκρότηση, και πόσω μάλλον την «ταξική προκατάληψη», χρειαζόμαστε την αναδιανομή εισοδήματος και πλούτου, το σχεδιασμό της παραγωγικής ανασυγκρότησης και τον έλεγχο των τραπεζών και σε κάποιο βαθμό της δημιουργίας χρήματος. Ας σημειωθεί ότι η έξοδος από την ευρωζώνη δεν ικανοποιεί προφανώς αυτό το τρίπτυχο, το οποίο δεν θα έπρεπε απλώς να συνοδεύει την έξοδο, αλλά να προηγείται για να προετοιμαστεί και ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Φωτογραφία: Nikos Libertas / SOOC
Το τρίτο μνημόνιο
Είναι γνωστό σε πολύ κόσμο, εντός και εκτός ΣΥΡΙΖΑ, ότι μετά τις εκλογές του 2012 εγκαταλείφθηκε σταδιακά η προοπτική του συστηματικού σχεδιασμού ενός κυβερνητικού προγράμματος και επικράτησε η προσωποκεντρική συγκρότηση του ηγετικού επιτελείου. Προβεβλημένα στελέχη χρεωνόταν θέματα κυβερνητικής πολιτικής και υπερασπιζόταν την εξουσία τους επί του περιεχομένου των θεμάτων αυτών, χωρίς να οργανώνονται συλλογικές διαδικασίες και ανοιχτές συζητήσεις, αλλά και χωρίς να υπάρχει μια προετοιμασία για τη στιγμή της ανάληψης κυβερνητικών ευθυνών. Το αποτέλεσμα ήταν ότι επικράτησε ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής της κεϊνσιανής ανάκαμψης και – με ελάχιστες εξαιρέσεις – της τρέχουσας διαχείρισης του κρατικού μηχανισμού που άφησαν οι προηγούμενοι. Έτσι, τρία χρόνια μετά, ο κομματικός μηχανισμός δεν μπορεί να κάνει πίσω. Έχουν πλέον επικρατήσει οι διαχειριστές προσωπικών διαφωνιών και οι ανιχνευτές νέων κοινωνικών ερεισμάτων. Βρισκόμαστε σε αναζήτηση όχι μόνο ενός νέου προγράμματος αλλά και μιας νέου τύπου πολιτικής οργάνωσης.
Η υλοποίηση του τρίτου μνημονίου δεν πρόκειται μόνο να αναπαράγει και να επιδεινώσει τις ανισότητες και τις αρνητικές επιπτώσεις των προηγουμένων, καθώς είναι αναπόφευκτο να οδηγηθούμε σε ύφεση και σε μεγάλες δυσκολίες διαχείρισης των δημοσιονομικών δεσμεύσεων, ενώ τίποτα δεν δείχνει πως θα αξιοποιηθεί πλήρως το «αναπτυξιακό πακέτο» των 35 δισ., καθώς δεν υπήρξε ούτε νέα στόχευση, ούτε νέα διοίκηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων. Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, η κυρίαρχη ταξική συμμαχία θα βγεί ενισχυμένη και δεν θα είναι στην ημερήσια διάταξη ο δημόσιος έλεγχος του τραπεζικού συστήματος και των χρηματικών ροών.
Ριζικός επαναπροσδιορισμός
Ταυτοχρόνως, έχει αποδειχθεί ότι ο κομματικός μηχανισμός του ΣΥΡΙΖΑ εγκατέλειψε την προσπάθεια να επεξεργαστεί ένα πρόγραμμα που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας, αλλά και να κινητοποιήσει τις κοινωνικές τάξεις και τις κοινωνικές ομάδες που θα στήριζαν ένα τέτοιο πρόγραμμα. Και επομένως δεν αξιοποίησε το ανθρώπινο δυναμικό που διέθετε, τις οργανώσεις και τους θεσμούς που μπορούσε να επηρεάσει, τον ευαισθητοποιημένο πολυάριθμο κόσμο, τους νέους ανθρώπους, που βρέθηκαν γύρω του με ικανότητες, νέες ιδέες και οράματα.
Χρειάζεται σήμερα ένας ριζικός επαναπροσδιορισμός του τι είναι πολιτική δράση: το ανατρεπτικό σχέδιο για την κοινωνία, την παραγωγή και το περιβάλλον, θα επαναπροσδιοριστεί με την προγραμματική και κινηματική συγκρότηση των κοινωνικών χώρων, τη διαμόρφωση σχεδίων με τμηματική, τοπική και εθνική εμβέλεια, που είναι προϊόντα ταυτοχρόνως της γνώσης, της εκπαίδευσης και της δράσης, που συγκροτούν κοινωνικές συμμαχίες ικανές να ανατρέψουν τους κυρίαρχους συσχετισμούς. Ανεξάρτητα από την εξέλιξη των υπαρχουσών πολιτικών οργανώσεων, στον αριστερό και τον αντιεξουσιαστικό χώρο, ένας τέτοιος προσανατολισμός θα έχει τη δυνατότητα να διαφοροποιήσει ένα αξιόλογο κινητοποιημένο δυναμικό και έμπειρους αγωνιστές, προς την κατεύθυνση ενός δημοκρατικά οργανωμένου σχεδιασμού και της συλλογικής πρακτικής.
Δυνατότητες προώθησης ενός τέτοιου προσανατολισμού υπάρχουν σήμερα στο χώρο των οργανωμένων συνδικαλιστικών οργανώσεων, της τοπικής αυτοδιοίκησης, της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, των περιβαλλοντικών κινημάτων, αλλά και στο εσωτερικό του κρατικού μηχανισμού. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε και να διεκδικήσουμε πόρους που διαθέτει το κράτος, που βρίσκονται σε αλληλέγγυα ταμεία στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, που υπάρχουν με τη μορφή γης, κτιρίων και παροπλισμένου παραγωγικού κεφαλαίου, μπορούμε να βρούμε νέες μορφές χρηματοδότησης της τοπικής ανάπτυξης και επομένως της κάλυψης παραγωγικών αναγκών. Με αυτό τον προσανατολισμό θα μπορέσουμε να επιβάλουμε τις αναγκαίες αναδιανομές εισοδήματος και πλούτου, το σχεδιασμό του μέλλοντος για τις κοινωνικές υπηρεσίες, την παραγωγή και το περιβάλλον, τον κοινωνικό έλεγχο του χρήματος.
