Νόμος είναι ό,τι εξυπηρετεί την ΟΠΑΠ ΑE
Νόμος είναι το δίκιο του εργάτη έλεγε το παλιό ταξικό σύνθημα. Στο θέμα του τζόγου, όμως, εδώ και κάμποσα χρόνια το σύνθημα είναι «νόμος είναι ό,τι εξυπηρετεί την ΟΠΑΠ ΑΕ». Τελευταία κίνηση η έναρξη συζήτησης του νομοσχεδίου που ρυθμίζει τα θέμα των αδειών για τα παιγνιομηχανήματα VLTs, τα γνωστά σε όλους μας «φρουτάκια».
Ξεκίνησε στη Βουλή η συζήτηση για το νομοσχέδιο με τίτλο «Ρυθμίσεις για την αγορά παιγνίων». Το νομοσχέδιο είχε κατατεθεί στις 4 Αυγούστου και τώρα ξεκινάει η συζήτηση στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής. Μάλιστα, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος δήλωσε ότι το νομοσχέδιο αυτό θα συνδυαστεί με άλλα δύο που θα κατατεθούν μέχρι το τέλος του έτους, ένα για τα καζίνο και ένα για τον διαδικτυακό στοιχηματισμό.
Η αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου υποστηρίζει ότι όλα αυτά αποσκοπούν στον εξορθολογισμό της αγοράς παιγνίων και:
«Την προστασία των καταναλωτών (παικτών), ιδιαίτερα των ανήλικων και των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων από τον εθισμό στα παίγνια, την κατασπατάληση χρήματος και την εγκληματική συμπεριφορά που συνδέεται με τη διεξαγωγή παιγνίων.
Τη διασφάλιση της διαφάνειας και της αξιοπιστίας των παιγνίων […]
Τη διοχέτευση της παικτικής δραστηριότητας σε νόμιμους και εποπτευόμενους παρόχους, προκειμένου να περιοριστεί και με την πάροδο του χρόνου να εξαλειφθεί η διεξαγωγή παράνομων παιγνίων και τα ποινικά αδικήματα που αυτή εκτρέφει»
Στην πραγματικότητα, βασικός σκοπός του νομοσχεδίου είναι να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της ΟΠΑΠ ΑΕ και των μετόχων της σε σχέση με τις δυσκολίες που είχαν σε σχέση με τη διαβόητη επένδυση με τα «φρουτάκια». Όμως, για να το καταλάβουμε αυτό, πρέπει να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Πίσω στο μακρινό 2011, εν μέσω της ανάγκης να ευοδωθεί το πρώτο μνημόνιο και να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των δανειστών, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ξεκινά τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης του ΟΠΑΠ. Κερδοφόρα επιχείρηση, με εγγυημένη κερδοφορία λόγω της μαζικής διάδοσης του τζόγου, το 33% του ΟΠΑΠ που είχε απομείνει υπό δημόσιο έλεγχο υποσχόταν σημαντικά έσοδα, εάν πουλιόταν σε έναν ιδιώτη επενδυτή. Όμως, για να είναι σίγουρο ότι θα βρεθεί ο ιδιώτης επενδυτής, έπρεπε να υπάρχει και η απαραίτητη προίκα. Αυτή ήταν οι άδειες για την εκμετάλλευση των παιγνιομηχανημάτων VLTs. Έτσι ο νόμος 4002/2011 όρισε ότι θα δίνονταν 35.000 άδειες παιγνιομηχανημάτων, εκ των οποίων 16500 θα εγκαθιστούσε η ΟΠΑΠ ΑΕ σε πρακτορεία της και 18500 σε 4-10 παραχωρησιούχους της ΟΠΑΠ ΑΕ, οι οποίοι θα επιλέγονταν με διεθνή διαγωνισμό.
Έτσι η ακόμη υπό δημόσιο έλεγχο ΟΠΑΠ ΑΕ απέκτησε το δικαίωμα να εκμεταλλεύεται τις άδειες για αυτά τα 35000 παιγνιομηχανήματα αντί τιμήματος 560 εκατομμυρίων ευρώ. Λίγο μετά είχαμε την πώληση του 33% της ΟΠΑΠ ΑΕ που κατείχε το δημόσιο στην κοινοπραξία Emma Delta που περιλάμβανε Τσέχους και Έλληνες επιχειρηματίες όπως ο Δημήτρης Μελισσανίδης και ο Δ. Κοπελούζος.
Βέβαια, ούτως ή άλλως οι αρχικές προβλέψεις του νόμου 4002/2011 για τις άδεις για τα παιγνιομηχανήματα VLTs δεν είχαν βγει μέσα από κάποια μελέτη των συνθηκών και αντοχών της ελληνικής αγοράς και κοινωνίας, αλλά μέσα από έναν μπακάλικο υπολογισμό της τότε κυβέρνησης και του αρμοδίου υπουργού Βαγγέλη Βενιζέλου. Όπως λέει χαρακτηριστικά στο ντοκιμαντέρ του Unfollow «ΟΠΑΠ: από το μεγάλο ξεπούλημα στα καζίνο της γειτονιάς», o Κίμων Κλωνάρης, πρώην πρόεδρος των πρακτόρων του ΟΠΑΠ: «Υπήρχε μια υποχρέωση της Ελλάδας να λειτουργήσει τεχνικά και ψυχαγωγικά παιγνιομηχανηματα, αλλιώς είχε ένα πρόστιμο ετήσιο που ήταν νομίζω 36000 την ήμερα, μετρούσε. Με την δικαιολογία της προσαρμογής αυτής ο Βενιζέλος, βάζει και τα τυχερά παιγνιομηχανηματα, αυτά που λέει ο κόσμος «φρουτάκια». Πόσα του λείπουν; 625 εκατομμύρια. Ερωτάει στην ΕΕ, στην Ευρώπη, πόσο περίπου πουλιέται μια άδεια τέτοια, 15-16 χιλιάρικα. Λέει, ωραία: Θέλω 625 εκατομμύρια δια 16 χιλιάδες, 35 χιλ παιγνιομηχανήματα. Έτσι βγήκε, χωρίς καμία έρευνα κοινωνική, πόσο αντέχει η αγορά, πόσο αντέχει η ελληνική οικογένεια…Όσο μας έλειπε από το ταμείο. Με το που το ακούει αυτό η αντιπολίτευση ξεσηκώνεται: 35 χιλιάδες μηχανάκια που θα έμπαιναν 25 ανά κατάστημα, σημαίνει 1400 μικρά καζίνο σε κάθε ελληνική γειτονιά, αποκλείεται, είναι τουλάχιστον διπλασία από όσα αντέχει η ελληνική κοινωνία. «Εντάξει» λέει ο Βενιζέλος, που ζορίστηκε, «τα μισά θα τα πάρει ο ΟΠΑΠ». Πώς; 5500 χιλιάδα πρακτορεία από 3 μηχανάκια στο καθένα, 16,5 χιλιάδες. Άρα πόσα περισσεύουν από τα 35, 18,5 χιλιάδες θα βγουν στην αγορά. Αυτά είναι τα φοβερά νούμερα 35 χιλιάδες, 16.5 χιλιάδες, 18.5 χιλιάδες: έτσι βγήκαν, με το τεφτέρι.»
Konstantinos Tsakalidis / SOOC
Είναι αλήθεια ότι αρχικά η ΟΠΑΠ ΑΕ επένδυε πολλά στο να ανοίξουν τα μικρά καζίνο στις γειτονιές. Το αρχικό σχέδιο «Cloud» για να παραχωρηθούν αρκετές άδειες σε ανθρώπους της νύχτας –με δέλεαρ πέραν των εσόδων και το γεγονός ότι καταστήματα με «φρουτάκια, μπορούν να αποτελέσουν και μηχανισμοί ξεπλύματος «μαύρου» χρήματος–, απέτυχε και εγκαταλείφθηκε. Στη συνέχεια, έπρεπε να αντιμετωπίσει τον κανονισμό που διαμόρφωσε ο Αντώνης Στεργιώτης που ανέλαβε επικεφαλής της αρμόδιας ανεξάρτητης αρχής, της ΕΕΕΠ το 2015. Αυτός ο κανονισμός, γραμμένος με κριτήριο την αντιμετώπιση του εθισμού και των αρνητικών κοινωνικών επιπτώσεων του τζόγου, έθετε περιορισμούς στις ώρες λειτουργίας και ως προς το όριο απωλειών ανά παίκτη. Ο κανονισμός βρέθηκε στο στόχαστρο της ΟΠΑΠ ΑΕ, όπως και ο ίδιος ο Στεργιώτης.
Τότε, η ΟΠΑΠ ΑΕ διαμαρτυρόταν γιατί κατά τη γνώμη της οι περιορισμοί του κανονισμού Στεργιώτη μείωναν τα περιθώρια κέρδους της αλλά και γιατί υποτίθεται ότι το δημόσιο θα είχε τεράστιες απώλειες φορολογικών εσόδων, εάν δεν προχωρούσε το σχέδιο. Μάλιστα, είχε φτάσει στο σημείο να κάνει προσφυγή στο Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο του Λονδίνου κατά του ελληνικού δημοσίου υποστηρίζοντας ότι «το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο περιέχει σειρά πρωτοφανών περιορισμών, που παραβλέπουν τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές του υπεύθυνου παιχνιδιού και καθιστούν πλέον το έργο των VLTs οικονομικά μη βιώσιμο». Διεκδικούσε μάλιστα το εντυπωσιακό ποσό του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ.
Στην πραγματικότητα, αυτό που έκανε τότε η ΟΠΑΠ ΑΕ δεν ήταν τίποτα παρά να πιέζει και να εκβιάζει την ελληνική κυβέρνηση. Ας μην ξεχνάμε ότι περίπου την ίδια περίοδο έχουμε και τη σύγκρουση για την εφαρμογή ειδικού τέλους σε κάθε στήλη τυχερού παιγνίου, την οποία πολέμησε με κάθε τρόπο η ΟΠΑΠ.
Παρ’ όλα αυτά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έκανε διαδοχικά όλα τα χατίρια της ΟΠΑΠ ΑΕ. Το τέλος ανά στήλη αντικαταστάθηκε από μια αύξηση της φορολογίας επί την κερδών (των ακαθάριστων εσόδων) που όμως τελικά συνέφερε την ΟΠΑΠ. Πέραν αυτών, η κυβέρνηση φρόντισε να αποπέμψει τον Στεργιώτη από την ΕΕΕΠ και τοποθέτησε στη θέση του τον Βαγγέλη Καραγρηγορίου ο οποίος φρόντισε να αλλάξει τον κανονισμό για τα παιγνιομηχανήματα VLTs, προσαρμόζοντάς τον πλήρως στις απαιτήσεις της ΟΠΑΠ ΑΕ.
Όμως, παρ’ όλα αυτά το σχέδιο δεν προχωρούσε. Αυτό οφειλόταν στο ότι δεν υπήρχαν και τόσοι διατεθειμένοι να μπουν σε αυτή την αγορά. Ας μην ξεχνάμε ότι το αρχικό σχέδιο για την εισαγωγή και εκ νέου νομιμοποίηση των παιγνιομηχανημάτων VLTs στηριζόταν στην εκτίμηση ότι στην Ελλάδα υπάρχει μια τεράστια παράνομη αγορά τζόγου, υπόθεση που τελικά αποδείχτηκε ότι μάλλον δεν έστεκε. Ούτε οι αριθμοί που ακούγονται για δεκάδες χιλιάδες παράνομα φρουτάκια σε όλη την Ελλάδα δείχνουν να ευσταθούν, ενώ μάλλον ως υπερβολικά αισιόδοξες πρέπει να χαρακτηριστούν οι δηλώσεις του Ευκλείδη Τσακαλώτου κατά την παρουσίαση του νομοσχεδίου στη Βουλή ότι στην πλήρη ανάπτυξή τους τα «φρουτάκια» θα συνεισφέρουν με επιπλέον 300 εκατομμύρια ευρώ ετησίως στα δημόσια ταμεία. Με τη φορολογία στα 35%, αυτό θα σήμαινε ακαθάριστα έσοδα (κέρδη) πάνω από 850 εκατομμύρια ευρώ και πολλαπλάσιο τζόγο. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης το 2015 τα συνολικά ακαθάριστα έσοδα του ΟΠΑΠ, των Καζίνο και του ΟΔΙΕ ήταν 1.610.273.033 ευρώ.
Όπως σχολιάζει και στο ντοκιμαντέρ του Unfollow με τίτλο «Από το μεγάλο ξεπούλημα στα καζίνο της γειτονιάς», ο πρώην επικεφαλής της ΕΕΕΠ Αντώνης Στεργιώτης, είναι παράλογο να πιστεύουμε ότι ο τζίρος του παράνομου τζόγου είναι υπερπολλαπλάσιος του νομίμου, ενώ παρατηρεί ότι στην πραγματικότητα τα «φρουτάκια» θα «κανιβαλίσουν» τον τζίρο από υπάρχοντα παιχνίδια του ΟΠΑΠ όπως είναι το ΚΙΝΟ.
Επιπλέον, και οι αρχικοί περιορισμοί για την εγκατάσταση συγκεκριμένου αριθμού VLTs ανά κατάστημα επίσης δεν καθιστούσαν εύκολα κερδοφόρα την επένδυση, παρά το γεγονός ότι με διαδοχικές παρεμβάσεις η κυβέρνηση είχε δώσει σε αυτά τα καταστήματα τη δυνατότητα να έχουν στο εσωτερικό τους όχι μόνο φαγητό και ποτό αλλά ακόμη και υπηρεσίας ηλεκτρονικών συναλλαγών, ώστε να μπορούν να προσελκύονται ακόμη περισσότεροι πελάτες. Κοινώς να πηγαίνει ο συνταξιούχος, να εισπράττει τη σύνταξη και στη συνέχεια να την καταναλώνει κιόλας στα «φρουτάκια» με την ελπίδα ότι έτσι θα αναπληρώσει τις τεράστιες μειώσεις που είχε τα τελευταία χρόνια.
Για όλους αυτούς τους λόγους είχε γίνει σαφές ότι δεν υπήρχε καμία περίπτωση ούτε να τηρηθούν οι αρχικές προθεσμίες για την εγκατάσταση των VLTs στα καταστήματα του ΟΠΑΠ, ούτε πολύ περισσότερο να βρεθούν εταιρείες που να αναλάβουν, αφού πληρώσουν το αντίστοιχο τίμημα στην ΟΠΑΠ ΑΕ, τη διαχείριση των υπόλοιπων 18.500 αδειών παιχνιομηχανημάτων. Γι’ αυτό και εδώ και πολύ καιρό η ΟΠΑΠ ΑΕ ασκούσε πιέσεις για να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο.
Το νομοσχέδιο της κυβέρνηση έρχεται να κάνει όλα τα χατίρια στην ΟΠΑΠ ΑΕ. Μειώνει τον αριθμό των αδειών για παιγνιομηχανήματα από 35000 που ήταν αρχικά (και τις οποίες η υπό δημόσιο έλεγχο ακόμη τότε ΟΠΑΠ ΑΕ είχε αγοράσει) σε 25000, ενώ δεν υπάρχει πλέον ο διαχωρισμός ανάμεσα σε άδειες της ΟΠΑΠ ΑΕ και σε άδειες που θα παραχωρούσε σε άλλους να τις εκμεταλλευτούν. Πλέον οι άδειες είναι λιγότερες και όλες της ΟΠΑΠ ΑΕ. Επιπλέον, ο χρόνος της παραχώρησης της αρχικής άδειας επεκτείνεται στα 18 από τα 10 χρόνια, προσφέρει δηλαδή στην ΟΠΑΠ ΑΕ έναν επιπλέον έσοδο, καθώς διατηρείται το μονοπώλιό της σε αυτό το τμήμα του τζόγου. Πέραν αυτών ως όριο για την εγκατάσταση των παιγνιομηχανημάτων τίθεται το τέλος του 2019, κοινώς προσφέρεται στην ΟΠΑΠ ΑΕ και όλος ο απαραίτητος χρόνος για να εγκατασταθούν τα «φρουτάκια» και να αποφέρουν κέρδη.
Η άλλη σημαντική αλλαγή είναι πλέον αυξάνεται ο αριθμός των παιγνιομηχανημάτων που μπορούν να υπάρχουν μέσα σε κάθε κατάστημα, από αυτά που θα έχουν αμιγώς «φρουτάκια», από 25 σε 50. Κοινώς φτιάχνονται όντως τα μίνι καζίνο στις γειτονιές. Επιπλέον, ενώ μέχρι τώρα στα κανονικά πρακτορεία της ΟΠΑΠ ΑΕ επιτρέπονταν μέχρι 3 παιγνιομηχανανήματα VLTs, με το νομοσχέδιο ο αριθμός φτάνε τα 15 πράγμα που επίσης συμβάλλει στη λογική των μικρών καζίνο.
Στην πραγματικότητα ήδη από 2013 που έγινε η πώληση του 33% της ΟΠΑΠ ΑΕ στην Emma Delta το θεσμικό πλαίσιο για τα «φρουτάκια» γράφεται και ξαναγράφεται με ένα και μόνο κριτήριο: να διατηρήσει το μονοπώλιό της η ΟΠΑΠ ΑΕ και να έχει τα περισσότερα δυνατά κέρδη, εγγυημένα και με το μικρότερο δυνατό κόστος. Άλλωστε, διαθέτοντας έναν εντυπωσιακό διαφημιστικό προϋπολογισμό έχει τη δυνατότητα να εξασφαλίζει προνομιακή προβολή των απόψεών της.
Πάντως ενδιαφέρον να δούμε πώς θα κινηθεί η συζήτηση στη Βουλή. Το θέμα της «καζινοποίησης» έχει ανοίξει από πολλές πλευρές και είναι βέβαιο ότι η συζήτηση θα στραφεί και στο ζήτημα των αλλαγών που έγιναν στον κανονισμό της ΕΕΕΠ. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονται οι τοποθετήσεις στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής όπου έχουν κληθεί όχι μόνο ο νυν επικεφαλής Β. Καραγρηγορίου αλλά και οι δύο προκάτοχοί του Αντώνης Στεργιώτης και Ευγένιος Γιαννακόπουλος.
Αντίστοιχο ενδιαφέρον θα έχει και η συζήτηση πάνω στα άλλα δύο επόμενα νομοσχέδια για τον τζόγο, αυτό που αφορά τα καζίνο και αυτό που αφορά το διαδικτυακό στοίχημα. Η ΟΠΑΠ ΑΕ έχει δείξει με ποικίλους τρόπους ότι κατά βάση θα ήθελε να είναι ο βασικός φορέας τζόγου στην Ελλάδα κατοχυρώνοντας ένα σχεδόν πλήρες μονοπώλιο. Όμως, τόσο τα καζίνο όσο και οι μεγάλες εταιρίες διαδικτυακού στοιχήματος αντιδρούν σε αυτό το μονοπώλιο και διεκδικούν να κατοχυρώσουν τη θέση τους. Μένει να δούμε ποια θα είναι η τελική ισορροπία.
