Καθώς ανασταίνεται το φάντασμα του Φράνκο, η δημοκρατία ψυχορραγεί στην Καταλονία
Όσα συμβαίνουν σήμερα στην Καταλονία δεν είναι παρά η πικρή, περίτρανη απόδειξη οτι ο αυταρχισμός, οι αποικιοκρατικές λογικές, και οι ολοκληρωτικές πρακτικές δεν ήταν παιδικές αρρώστιες της νεωτερικότητας που ξεπεράστηκαν. Σε ολόκληρη την Ευρώπη η δημοκρατία εμφανίζεται μεροληπτική, εκδικητική και γεμάτη αστερίσκους, προϋποθέσεις και εξαιρέσεις.
Αντίθετα με όσα διακυρήττει μεγάλη μερίδα του πολιτικού κόσμου στην Ευρώπη (από την ακροδεξιά ως το ακραίο κέντρο), η δημοκρατία, οι θεσμοί που συνθέτουν το όραμα της ανοιχτής κοινωνίας και οι λεγόμενες Ευρωπαϊκές αξίες δεν κινδυνεύουν από τις θαλασσοβρεγμένες μαντίλες των προσφύγων που προσπαθούν να γλυτώσουν από τη βία πολέμων Ευρω-Αμερικανικής προέλευσης ή από την μετα-αποικιοκρατική ανέχεια. Οι Ευρωπαϊκές αξίες και οι θεσμοί διαπομπεύονται καθημερινά στις ουρές των συσιτίων, στους πλειστηριασμούς των σπιτιών, στην καταστολή των διαδηλώσεων, στις ποικίλλες εκφάνσεις του δόγματος TINA (There Is No Alternative).
Όσα συμβαίνουν σήμερα στην Καταλονία δεν είναι παρά η πικρή, περίτρανη απόδειξη οτι ο αυταρχισμός, οι αποικιοκρατικές λογικές, και οι ολοκληρωτικές πρακτικές δεν ήταν παιδικές αρρώστιες της νεωτερικότητας που ξεπεράστηκαν. Σε ολόκληρη την Ευρώπη η δημοκρατία εμφανίζεται μεροληπτική, εκδικητική και γεμάτη αστερίσκους, προϋποθέσεις και εξαιρέσεις. Η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η αυτοδιάθεση, τα ανθρώπινα δικαιώματα αποκαλύπτοναι ολοένα και περισσότερο ως προσχηματικά αφηγήματα που καλύπτουν περίτεχνα ακραία φιλελεύθερα, ολοκληρωτικά και εθνικιστικά καθεστώτα.
Οι «εχθροί» της ελευθερίας και του «ευρωπαϊκού πολιτισμού» δεν έρχονται απ’ έξω. Ζουν εντός. Μεταμορφώνονται, συγκαλύπτονται, προφασίζονται, αλλά την κρίσιμη στιγμή ορθώνονται έτοιμοι να υπερασπιστούν τα κεκτημένα. Με τα λαϊκά στρώματα αποδυναμωμένα, τους ακαδημαϊκούς, τους λογοτέχνες, τους ποιητές, τους καλλιτέχνες απαξιωμένους, με τους ακτιβιστές στο περιθώριο και την έμφαση στην «άνάπτυξη» (ποιών και για ποιούς;), ο πολιτικός αυταρχισμός, η οικονομική απολυταρχία, η πολιτισμική μισαλλοδοξία, κι ο μισογυνισμός απλώνονται στη δημόσια σφαίρα, υπονομεύοντας το πολιτικό σώμα της Ευρώπης.
Αυτό που συμβαίνει γύρω μας δεν πρόκειται περί «επανάληψης της ιστορίας» που ήρθε ως απότοκο μιας «οικονομικής κρίσης». Το αφήγημα αυτό είναι απλουστευτικό και επικίνδυνο στο βαθμό που επιχειρεί να υποδείξει το (νεοφιλελεύθερο) οικονομικό παράδειγμα ως φορέα λύσης του προβλήματος και επιστροφής στην προτεραία κατάσταση «ευμάρειας» και (υποννοείται) πολιτικής ομαλότητας. Η συνεχής, απροκάλυπτη αμφισβητηση των δημοκρατικών θεσμών στην πράξη έχει τις ρίζες της στις ίδιες πολιτικές δυνάμεις, στο ίδιο πολιτικό όραμα που έφερε το φασισμό στην εξουσία αλλά δεν πρόκειται για «αναβίωση». Δυστυχώς πρόκειται απλώς για επιβίωση των πιο σκληρών, σκοταδιστικών αρχών και πεποιθήσεων στην Ευρώπη που αποτελούν μέρος της ιστορίας της και όχι μια αποσπασματική παρένθεση στο περιθώριο. Το πλεόνασμα του καπιταλισμού δεν παράγει μόνο οικονομική και ταξική καταπίεση αλλά και τις πολιτικές συνθήκες της μετατροπής της δημοκρατίας σε ένα καθεστώς πολλαπλων εξαιρέσεων. Εντέλει, σε ένα καθεστώς υπο αίρεση.
Αφήνοντας για λίγο κατά μέρος την ουσία του Καταλανικού δημοψηφίσματος, οφείλουμε να επικεντρωθούμε στις συνθήκες διεξαγωγής του που καταδεικνύουν οτι τα φαντάσματα του απολυταρχισμού, χρόνια τώρα επιβιώνουν και περιφέρονται στη Γηραιά Ήπειρο ανενόχλητα προκαλώντας συνεχείς, μικρές αλλά ουσιαστικές ρωγμές στη δημοκρατία. Όσα παρακολουθήσαμε σήμερα δεν ήταν παρά μια νεκρώσιμη ακολουθία της δημοκρατίας που περιγράφεται ως επι το πλείστον, και ως συνήθως από τα κυρίαρχα ΜΜΕ ως «επεισόδια». Οι πλαστικές σφαίρες, οι επιθέσεις εναντίον διαδηλωτών, οι αρπαγές των καλπών από την αστυνομία είναι μια σκληρή υπενθύμιση οτι τα σταγονίδια του φασισμού που αιωρούνταν τόσα χρόνια φιλοδοξούν να γίνουν καταιγίδα.
Για μια ακόμη φορά –όπως τότε που η Ισπανία προσπαθούσε να ξυπνήσει τον υπόλοιπο Νότο και να τον βγάλει στους δρόμους– η αφύπνιση έρχεται από την άκρη της Ευρώπης. Αν σπίθες της αντίστασης στη μεροληπτική εκδοχή της δημοκρατίας που προωθείται συστηματικά και σε πολλά επίπεδα ταυτόχρονα, δεν γίνουν πυρκαγιά, ο φασισμός θα μας πνίξει με τα ίδια μας τα χέρια.
Δεν είναι η ημισέληνος που μας απειλεί – είναι οι αστερίσκοι εντός μας.
