Η Αριστερά, η Περηφάνια, η Ευθύνη
Κάθε που ξανάρχεται στο προσκήνιο η συζήτηση για φύλο και σεξουαλικότητα, ομοφυλοφιλία και δικαιώματα, δυο τιτιβίσματα «αποδοχής» είναι που δεν ανέχομαι. Το πρώτο είναι το ρομαντικώς φιλελεύθερο, τύπου «εμείς τους αγαπάμε τους γκέι», μπλαμπλαμπλα ανεκτική κοινωνία, μπλαμπλαμπλα διαφορετικότητα. Το δεύτερο είναι το γραφειοκρατικώς κοινωνιστικό: αυτό που μεταμορφώνει την ομοφοβία σε ανάγκη, επαναλαμβάνοντας «Καλά όλα αυτά, όμως εδώ, αυτό τον καιρό, έχουμε πολλά σοβαρότερα προβλήματα».
Όσο η οθόνη σου γεμίζει αυτόν τον καιρό εικόνες από τα «Φεστιβάλ Υπερηφάνειας» που γίνονται στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, κάτσε και σκέψου, αντίθετα, πόσο η συζήτηση που είναι ικανά να προκαλέσουν είναι πολύ περισσότερο ριζοσπαστική, καίρια, δραματικά επίκαιρη. Δεν είναι πια καιρός για αφέλειες, δεν είναι καιρός να νομίζεις ακόμα ότι τα Pride είναι η ενασχόληση λίγων κολλημένων ακτιβιστών, που θέλουν να παντρεύονται με παπά και με κουμπάρο· ή ότι τα πράγματα στα ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας είναι γενικώς λυμένα· ή ότι είναι απλώς θέματα αναγνώρισης δικαιωμάτων· ή ότι είναι ασύνδετα με ό,τι συμβαίνει, καθημερινά σήμερα, γύρω από τον καθένα και την καθεμιά μας. Γιατί, πολύ απλά, οι σφαλιάρες των τελευταίων χρόνων έχουν αλλάξει το σκηνικό. Και με τη λέξη «σφαλιάρες» εννοώ:
α) Την τρομερή χρήση της ομοφοβίας και τη (φαντασιακή, συμβολική και πραγματική) επιβολή ρατσιστικής και έμφυλης βίας από τον αναδυόμενο φασισμό.
β) Την σκλήρυνση των έμφυλων και σεξουαλικών ιεραρχιών στην περίοδο των Μνημονίων.
γ) Το καθεστώς βιοπολιτικής και θανατοπολιτικής διαχείρισης που επιβάλλεται όλο και περισσότερο σήμερα, οργανώνοντας συνεχώς τα σώματα που μετράνε εις βάρος εκείνων των άλλων σωμάτων, όσων πρέπει να πεταχτούν στον Καιάδα, των αποκειμένων όχι μόνο της Κρίσης, αλλά και της Χρήσης, από την εξουσία, των δικών μας σωμάτων.
Το σώμα, οι προτεραιότητες και οι επιθυμίες του γίνονται το πρώτο σημείο εκμετάλλευσης και υποτέλειας, ο στόχος μιας κανονιστικής μηχανής διακυβέρνησης. Γι’ αυτό ακριβώς οι ριζοσπαστικές πολιτικές φύλου και σεξουαλικότητας και η δημόσια διεκδίκησή τους, καθώς ξεκινούν από το ίδιο σημείο –το σώμα, την επιθυμία του, τα όρια, τους όρους και τις δυνατότητες αντίστασής του–, γίνονται σήμερα μια πολυεπίπεδη πλατφόρμα μάχης.
Δεν πρόκειται λοιπόν για στενή διεκδίκηση δικαιωμάτων (στο φύλο και στη σεξουαλικότητα, όπως και στην εργασία, στην εκπαίδευση, στην υγεία): αλλά για την αντίσταση σε μια ανήθικη κυριαρχία κι ό,τι η ίδια δεν διστάζει να διαφημίζει, πότε ως «νοικοκύρεμα», και πότε ως ανελέητο ξεσκαρτάρισμα.
Είναι προφανές τι πρέπει να κάνει εδώ η Αριστερά. Αυτή που ξέρει να μιλάει για δικαιώματα, για την ιστορία αλλά και τη διεκδίκηση της πιο ριζοσπαστικής εκδοχής τους, αυτή που ξέρει να μιλάει για απελευθερωτική δυναμική, για αντίσταση, για ηθική και για ευθύνη. Τα ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας δεν είναι απλώς το καλό παράδειγμα όπου μπορεί να δώσει η Αριστερά τις καλές της εξετάσεις· είναι στο κέντρο του ασκού του Αιόλου, με το άνοιγμα του οποίου η Αριστερά πρέπει τώρα να αναμετρηθεί.
Και δεν χρειάζεται κανένας ακροδεξιός υπεράνδρας να έρθει στα φετινά Pride και να αρχίζει να ωρύεται για αντεθνικώς γαμημένες κωλοτρυπίδες για να καταλάβεις, έστω και με το εύκολο παράδειγμα, τι εννοώ. Αρκεί –πάντα θα αρκεί– η πανταχού παρούσα πλέον εικόνα του. Η τα τελευταία χρόνια τόσο επιβεβαιωμένη δυναμική της.
Ο καινούριος φασισμός που χύνεται από παντού και η ομοφοβία που άνετα επιδεικνύει φέρνουν στο προσκήνιο την επιτακτική ανάγκη της Αριστεράς να επαναδιαβεβαιώσει, και ως ένα βαθμό να αναπροσδιορίσει, τις σχέσεις της με τις ριζοσπαστικές πολιτικές φύλου και σεξουαλικότητας. Όχι μόνο γιατί εμείς είμαστε διαφορετικοί από τους φασίστες. Αλλά και γιατί ο φασισμός κολακεύει τους εσωτερικούς ρατσισμούς και τη μισαλλοδοξία μιας κοινωνίας, μεταμορφώνοντάς τις πολύ βαθιά εσωτερικευμένες εξουσιαστικές της δομές σε σκηνικά πολιτικής επιθυμίας. Η Χρυσή Αυγή κολακεύει τον εθνικό ανδρισμό και το παραδοσιακό σύστημα φύλου και σεξουαλικότητας, όπως κολακεύει και τον εθνικό ρατσισμό, και τα σύνδρομα κυριαρχικότητας και εθνικής μοναδικότητας. Στόχος της δεν είναι απλώς να διατηρηθούν οι εξουσιαστικές δομές που υποστήριξαν όλα αυτά τα συστήματα· στόχος της είναι η επιθυμία για διατήρησή τους να γίνει ο μοχλός της δικής της πολιτικής επιβολής. Δεν είναι ως εκ τούτου δυνατόν (ή μάλλον καλύτερα: είναι αδιανόητο), η Αριστερά να κάνει το ίδιο — να σκέφτεται δηλαδή ότι πρέπει να κολακεύσει παραδοσιακά εθνόφυλα στεγανά, μόνο και μόνο για να επιβληθεί πολιτικά. Το αντίθετο: μια γενναία στρατηγική για την Αριστερά θα ήταν να δείξει πόσο πολύ κάποια στεγανά φύλου και σεξουαλικότητας εντός της κοινωνίας μας, ευθύνονται και για την πολιτική αναξιοπρέπεια συγκεκριμένων πολιτικών χώρων και πολιτικών πρακτικών. Η Αριστερά δεν μπορεί να φοβάται να καταδικάσει τον φαλλοκρατισμό και τη γενικευμένη ομοφοβία. Αντίθετα, πρέπει να είναι εκείνος ο πολιτικός φορέας που θα αναλάβει να δείξει ότι και η μάτσο εθνομαγκιά, ως σύστημα εθνόφυλης σεξουαλικότητας, φαντασία εθνικής επιβολής, και στρατηγική αποφυγής της ευθύνης, χρησιμοποιήθηκε από τις πολιτικές που ευθύνονται για την κοινωνικοοικονομική κατάρρευση της χώρας τα τελευταία χρόνια.
Ας δούμε λοιπόν ξανά, με αφορμή τα φετεινά Prides στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, τι μπορεί να σημάνει η παρέμβασή τους. Πόσο μια καταπίεση συνδέεται με όλες τις άλλες. Πόσο όταν κανείς ζητάει ένα δικαίωμα, δεν μπορεί παρά να σκέφτεται όχι μόνο αυτούς που του το αρνούνται, αλλά και όλους τους άλλους που δεν μπορούν να το διεκδικήσουν δημόσια. Ας δούμε, επιτέλους, πώς μπορεί να ξαναρχίσει να δουλεύει, κριτικά, ριζοσπαστικά, κινηματικά και ανοιχτά, η δημόσια σφαίρα.
Κι ας καταλάβουμε πόσο καλά και στο πετσί τους οι άνθρωποι που διεκδικούν δημόσιο χώρο με τα Prides, έχουν καταλάβει ότι το ατομικό, το κοινωνικό και το πολιτικό είναι αδιαίρετα. Πόσο ξέρουν ότι όταν ξεκινάς να μιλάς και να διεκδικείς για σώμα, φύλο και σεξουαλικότητα, ουσιαστικά αρχίζεις να καταλαβαίνεις τι σημαίνει να είσαι ευάλωτος, και τι σημαίνει, αυτήν τη συνθήκη να την κάνεις κέντρο της κατανόησης, της πολιτικής κατανόησης, του εαυτού σου και της σχέσης του με τους άλλους και με τον κόσμο. Αν η Αριστερά δεν είναι η δύναμη που να μπορεί να στηρίξει αυτήν τη συνθήκη, το ευάλωτο ως αρχή κατανόησης και πολιτικής διεκδίκησης, δεν ξέρω ποια άλλη μπορεί να πάρει τη θέση της. Και αν δεν είναι τώρα και εδώ, η στιγμή αυτό να το καταλάβουμε ακόμα καλύτερα, δεν ξέρω και πότε θα μπορούσε κάτι τέτοιο να συμβεί.
___
Το κείμενο βασίζεται σε ομιλία στην εκδήλωση «Αριστερά και πολιτικές φύλου και σεξουαλικότητας», που διοργανώθηκε από την ομάδα Φύλου και Σεξουαλικότητας του Τμήματος Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ. Αναδημοσίευση από τα Ενθέματα της Αυγής.
___
Εν όψει των Φεστιβάλ Υπερηφάνιας Athens Pride και Thessaloniki Pride, που θα γίνουν στις 8 και στις 14-15 Ιουνίου αντίστοιχα, το UNFOLLOW δημοσιεύει στην ιστοσελίδα του σειρά κειμένων για την απελευθέρωση της επιθυμίας.
Επιμέλεια: George Le Nonce
