H Πράγα είναι ακόμη μόνη…
50 χρόνια μετά την εισβολή των στρατευμάτων του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία, το όραμα της «Άνοιξης της Πράγας» παραμένει ανεκπλήρωτο.
«Η Πράγα είναι μόνη» έγραφε ο Λούτσιo Μάγκρι το 1969 στο Il Manifesto καθώς κανένας πια δεν ασχολιόταν με την κατάσταση στην Τσεχοσλοβακία.
Τα δυτικά ΚΚ είχαν βγάλει την υποχρέωση με τυπικές καταδίκες, οι σοβιετικοί αποτιμούσαν ότι είχε επέλθει η «σταθεροποίηση», οι Κινέζοι ασχολούνταν με τις εκρηκτικές αντιφάσεις της Πολιτιστικής Επανάστασης και η εξεγερμένη νεολαία αναζητούσε την έμπνευσή της στο Βιετνάμ, στη μνήμη του Τσε, στους ερυθροφρουρούς κι όχι στην «Άνοιξη της Πράγας».
Και έτσι έμεινε και η Πράγα μόνη, γιατί δεν χώραγε εύκολα σε στερεότυπα. Ήταν απόπειρα να ξεφύγει η χώρα με το μεγαλύτερο κομμουνιστικό κίνημα της Κεντρικής Ευρώπης από το σοβιετικό μοντέλο όχι προς τον αντικομμουνισμό αλλά προς ένα σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία.
Ήταν η απόπειρα να παίξει το κομμουνιστικό κόμμα αυτό τον πρωτοπόρο ρόλο (ποιος θυμάται το 14ο συνέδριό του Κομμουνιστικού Κόμματος Τσεχοσλοβακίας που έγινε 22 Αυγούστου 1968 εν μέσω της εισβολής;). Ήταν απόπειρα να διασωθεί το όνειρο.
Αντιφατική και μετέωρη αλλά ακόμη αναζητούσε την έμπνευση στον Οκτώβρη: «Λένιν ξύπνα, τρελάθηκαν», έγραφαν στους τοίχους.
Και σήμερα;
Σήμερα σχεδόν ξεχασμένη. Οι επαγγελματίες του σοσιαλδημοκρατικού αντικομμουνισμού, παλαιάς και νέας κοπής, δεν έχουν λόγο να αναφέρονται σε ένα αίτημα ανανέωσης της σοσιαλιστικής προοπτικής
Οι νεοσταλινικοί, παλαιάς και νέας κοπής, θεωρούν ότι τελικά όλα αυτά ήταν «δάκτυλος του ιμπεριαλισμού» και τα προσπερνούν.
Οι μεταμοντέρνοι δεν έχουν πολλά να πουν για κάτι που είναι τόσο «20ος αιώνας».
Και όμως η Πράγα είναι ακόμη ένα τραύμα, μια κηλίδα στο ιστορικό τοπίο, μια μνήμη που δεν μπορούμε να προσπεράσουμε.
Πολύ πριν τον Γκορμπατσόφ (αλλά και τους αφελείς κρετίνους του πραξικοπήματος του 1991) ήταν η τελευταία και ίσως η μόνη πραγματική απόπειρα ριζοσπαστικής αυτομεταρρύθμισης του σοβιετικού μοντέλου στο ευρωπαϊκό έδαφος.
Και η εισβολή είναι στην πραγματικότητα το πραγματικό τέλος του ονείρου. Πολύ πριν το 1989…
Στα αζήτητα της μνήμης πια, η Πράγα παραμένει ένα ουτοπικό και ανεκπλήρωτο αίτημα.
Και για αυτό έστω και στη μνήμη δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μόνη…
