Φίλος φίλου, τρομοκράτης
Η έγκριση της αναστολής της Ηριάννας Β.Λ. είναι μόνο το ελάχιστο πρώτο βήμα προς την αναγκαία κατάργηση ενός ολόκληρου συστήματος σκευωριών και αδικιών που αναπαράγεται εδώ και χρόνια από αστυνομικούς, μιντιακούς και δικαστικούς κύκλους – και το οποίο άρχισε να απογυμνώνεται μόλις τώρα.
Μ’ αυτό το σκεπτικό «οποιοσδήποτε μπορεί να κατηγορηθεί και να καταδικαστεί για οτιδήποτε. Αρκεί να είναι φίλος με κάποιον που είναι φίλος με κάποιον… Μια συλλογική ευθύνη που απειλεί να εγκληματοποιήσει όχι μόνο έναν πολιτικό χώρο αλλά οποιαδήποτε σχέση επιλέγουν να πλήξουν για τους δικούς τους λόγους». Τα λόγια του Κωνσταντίνου στην ανοιχτή επιστολή του στα μέσα ενημέρωσης, συμπυκνώνουν ιδανικά τη μακρά διαδρομή που έχει οδηγήσει τη σύντροφό του, Ηριάννα Β.Λ., απ’ την 1η Ιουνίου στις φυλακές της Θήβας, ως τραγική κατάληξη μίας τετράχρονης καφκικής διαδικασίας. Ο ίδιος υπήρξε ένας από τους πολλούς ανθρώπους που κάποια στιγμή βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν δικαστικές περιπέτειες με την κατηγορία της συμμετοχής στην Ε.Ο. «Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς», λόγω της προσωπικής του γνωριμίας με μέλη της οργάνωσης.
Η ιστορία του Κωνσταντίνου, ωστόσο, οδήγησε στην αθώωσή του· η Ηριάννα δεν είχε τέτοια τύχη. Μία μέρα πριν την εκδίκαση της αναστολής της, η υποψήφια διδάκτωρ του ΕΚΠΑ έχει θορυβήσει με την προκλητική σκευωρία εναντίον της μία κρίσιμη μάζα κόσμου, μέρος της οποίας συγκεντρώθηκε στην πλατεία Συντάγματος στις 14 Ιουλίου για να διαμαρτυρηθεί για την τρανταχτή κακοδικία που έχει συντελεστεί εις βάρος της. Σε μία πράξη βίαιης αφύπνισης της κοινωνίας, η Ηριάννα έχει γίνει ακούσιος μάρτυρας για την αποκάλυψη του τρόπου με τον οποίον χτίστηκαν και συνεχίζουν να χτίζονται κατηγορητήρια που έχουν καταργήσει το τεκμήριο αθωώτητας και αναζητούν τις αποδείξεις τους σε κοινωνικές επαφές και σχέσεις, ακόμα και μακρινές, για να επιτύχουν καταδίκες.
Συγκέντρωση αλληλεγγύης για την Ηριάννα στην Αθηνα, 14 Ιουλίου 2017. Φωτογραφία: Άρης Οικονόμου / SOOC
Εκ πρώτης όψεως, η Ηριάννα Β.Λ. έχει ελάχιστες ομοιότητες με τον Τάσο Θεοφίλου που αθωώθηκε πρόσφατα ύστερα από την άδικη παραμονή του στη φυλακή για πέντε ολόκληρα χρόνια. Αυτό που τους ενώνει είναι οι υποθέσεις εναντίον τους: η διερεύνηση των κοινωνικών τους σχέσεων ως υποτιθέμενη απόδειξη της ενοχής τους, η οποία φάνηκε καθαρά στην περίπτωση της δίκης Θεοφίλου, όπου οι μάρτυρες της αντιτρομοκρατικής επαναλάμβαναν στις καταθέσεις τους τη φράση «δεξαμενή υπόπτων». Με τα μάτια της αστυνομίας, αμφότεροι ανήκουν σε έναν κύκλο ανθρώπων που μπορεί να μην έχει προβεί σε καμία έκνομη ενέργεια, αλλά θα μπορούσε δυνητικά να στελεχώνει την Ε.Ο. «Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς» καθώς ταιριάζει σ’ ένα αυθαίρετο -και όπως αποδεικνύεται, άκρως προβληματικό- ηλικιακό και κοινωνικό προφίλ που καθοδηγεί τις σχετικές αστυνομικές έρευνες.
Όπως αναλύεται διεξοδικά στην έρευνα με τίτλο «Οι συνήθεις ύποπτοι: Από τις μαζικές προσαγωγές στις τρομοδίκες και στις δικαστικές σκευωρίες», η οποία δημοσιεύεται στο τεύχος Ιουλίου του UNFOLLOW, Οποιαδήποτε συγκεκριμένη ενέργεια αποδίδεται στους κατηγορούμενους μετά την ένταξή τους στη «δεξαμενή υπόπτων» είναι δευτερεύουσα· εξού και η προκλητική αδιαφορία τεκμηρίωσης αυτών των κατηγοριών με στοιχεία και η θέρμη με την οποία οι δικαστικές αυτές διαδικασίες επιδίδονται σε ένα κλίμα ενοχοποίησης των κοινωνικών σχέσεων των κατηγορουμένων. Στην περίπτωση της Ηριάννας αυτή η προσπάθεια έφτασε στο απόγειο: από τις αναφορές στον αμετάκλητα αθωωμένο σύντροφό της ως «ο ένοχος», μέχρι «απορίες» γιατί δεν τερμάτιζαν τη σχέση τους και προσπάθειες ποινικοποίησης φίλων της, οι οποίοι ουδέποτε σχετίστηκαν με κάποια πολιτική ιδεολογία ή με κάποιο πρόσωπο που να έχει εμπλακεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο στη «Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς». Οι ακροβασίες της έδρας και των μαρτύρων της ΕΛΑΣ στην απεικόνιση των προσωπικών σχέσεων της 29χρονης αποκαλύπτουν μία συγκεκριμένη αντίληψη για το πώς αποδεικνύεται η ενοχή, που με τίποτα δεν συνάδει με κάποια αντίληψη περί δίκαιης δίκης.
Δεν είναι μόνο τα οικεία της πρόσωπα που ασπάζονται τον ισχυρισμό περί κακοδικίας. Οι παρεμβάσεις προσώπων, από καθηγητές πανεπιστημίου μέχρι ποδοσφαιριστές κι από πολιτικούς μέχρι καλλιτέχνες είναι πια εκατοντάδες. Η απρόσμενη δημοσιότητα που έλαβε η υπόθεση είχε άμεση αντανάκλαση και στην έδρα. Η πρωτοφανής αργοπορία να καθαρογραφεί η απόφαση, πράγμα που έγινε μόλις το βράδυ της Παρασκευής 14 Ιουλίου με το αίτημα αναστολής να εξετάζεται τη Δευτέρα, είναι δύσκολο να εξηγηθεί με κάποιον άλλον τρόπο πέραν της προσπάθειας εκ των υστέρων επινόησης ενός σκεπτικού για την καταδικαστική απόφαση.
Άλλωστε, απ’ το ένα υποτιθέμενο «σκληρό» στοιχείο που κατατέθηκε ενάντια στην Ηριάννα είναι αδύνατο να τεκμηριωθεί η καταδίκη: ότι το υπάρχον δείγμα DNA που φέρεται να βρέθηκε στον γεμιστήρα ενός όπλου δεν επαρκεί για ταυτοποίηση δεν το υπερασπίστηκε μόνο ο αρμόδιος γενετιστής εντός του δικαστηρίου, αλλά και άλλοι περίπου 260 βιολόγοι και βιοεπιστήμονες που εξέτασαν την πραγματογνωμοσύνη του εγκληματολόγου της ΕΛΑΣ. Μάλιστα, λίγες ημέρες μετά την επιστολή που υπέγραφαν οι αρμόδιοι επιστήμονες, η Πανελλήνια Ένωση Βιοεπιστημόνων εξέδωσε δική της ανακοίνωση στην οποία επισήμαινε τις ανεπάρκειες του συνόλου των πρακτικών που χρησιμοποιούνται στην ταυτοποίηση ατόμων μέσω του γενετικού υλικού. Η κακή χρήση του δείγματος DNA από τις εγκληματολογικές υπηρεσίες της ΕΛΑΣ θα έπρεπε ωστόσο να είναι προφανής ήδη από την απάντηση που έδωσε ο μάρτυρας της ΕΛΑΣ, όταν η υπεράσπιση ζήτησε να κάνει τη δική της εξέταση ταυτοποίησης: «δεν επαρκεί το δείγμα».
Είναι όμως η ίδια η χρήση του DNA που συμπληρώνει το παζλ για το πώς ακριβώς δουλεύουν οι «δεξαμενές υπόπτων». Άλλωστε, δείγμα του DNA της είχε παραχωρήσει οικειοθελώς η Ηριάννα κατά την προσαγωγή της τη μέρα της σύλληψης του συντρόφου της το 2011. Είναι αυτές οι προσαγωγές που –επιβεβαιωμένα, σύμφωνα με μαρτυρίες αρμοδίων– φτιάχνουν τις «δεξαμενές υπόπτων». Απ’ την ίδια τη στιγμή της προσαγωγής της, με τα προσωπικά δεδομένα που έδωσε χωρίς την παρουσία δικηγόρου ή τη δυνατότητα άσκησης κάποιου δικαιώματος, η Ηριάννα έγινε υποψήφια κατηγορούμενη για οποιοδήποτε στοιχείο θα εμφανιζόταν. Το συγκεκριμένο κατηγορητήριο βρέθηκε –ή πιο σωστά, δημιουργήθηκε και «κλείδωσε»- στην πορεία.
Η έγκριση της αναστολής, η ταχεία εκδίκαση της έφεσης και η αθώωση της Ηριάννας είναι ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι το αυτονόητο στη συγκεκριμένη υπόθεση. Θα έπρεπε όμως να αποτελεί και την αρχή της κατάργησης των «δεξαμενών υπόπτων», μίας κυρίαρχης πρακτικής που καταμερίζεται οριζόντια στις τρεις εξουσίες και τα μέσα ενημέρωσης, η οποία στέρησε πέντε χρόνια ελευθερίας από τον Τάσο Θεοφίλου, έδωσε στην Ηριάννα Β.Λ. μία τετράχρονη δικαστική περιπέτεια και τουλάχιστον ενάμιση μήνα στη φυλακή, ενώ αν αφεθεί ανενόχλητη, θα συνεχίσει να τοποθετεί στόχους πάνω σε ανθρώπους, με μοναδικό κριτήριο το ποιους έτυχε να έχουν φίλους και σύντροφους ή ακόμα χειρότερα, ποιους έτυχε να γνωρίζουν οι φίλοι και συντροφοί τους, αναιρώντας ακόμα και τα στοιχειώδη προσχήματα μιας κάποιας δικαιοσύνης.
