«53» μύθοι για τη δήθεν αντίσταση
Η γνωστή ομάδα, που έχει ιδιαίτερη αδυναμία στις θέσεις, στις κρίσιμες στιγμές ευθυγραμμίζεται με το Μαξίμου
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Παραπολιτικά (18/3/2017)
Η τάση των «53» αφετηρία έχει ένα κείμενο 53 μελών της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ το καλοκαίρι του 2014. Οι υπογράφοντες ανήκαν στην πλειοψηφία του ΣΥΡΙΖΑ, την «προεδρική τάση», και όχι στην επίσημη εσωκομματική αντιπολίτευση, που ήταν τότε η «Αριστερή Πλατφόρμα» υπό τον Παναγιώτη Λαφαζάνη. Αυτή περιλάμβανε σημαντικά στελέχη, όπως τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, την Τασία Χριστοδουλοπούλου, τον Τάσο Κορωνάκη, την Ηρώ Διώτη, τον Χρήστο Καραγιαννίδη, τη Βασιλική Κατριβάνου, τον Μάκη Μπαλαούρα, τον Γιώργο Κυρίτση, τη Ράνια Σβίγκου, τη Θεανώ Φωτίου, τον Θοδωρή Δρίτσα, τον Πάνο Λάμπρου. Θα έλεγε κανείς ότι η ραχοκοκκαλιά του ΣΥΡΙΖΑ των κινημάτων και της υπεράσπισης των δικαιωμάτων ήταν εκεί.
Η αρχική τους τοποθέτηση, πάνω στο… μεγάλο άλμα προς την εξουσία του ΣΥΡΙΖΑ, είχε τον χαρακτήρα προειδοποίησης για τον κίνδυνο να χάσει ο ΣΥΡΙΖΑ τη ριζοσπαστική του φυσιογνωμία. Είχε μάλιστα ως αφορμή τον τρόπο που ο Νίκος Παππάς διαμόρφωνε έναν παράλληλο επικοινωνιακό και πολιτικό μηχανισμό, με έντονα τα ανοίγματα και προς τη μεριά του ΠΑΣΟΚ. Ωστόσο, η δυσπιστία που επέδειξε τότε η «Αριστερή Πλατφόρμα» απέναντί τους δεν επέτρεψε να φτιαχτεί μια «αντι-ηγετική» πλειοψηφία. Ισως και γιατί αρκετοί από τους «53» δεν το ήθελαν.
Με την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, το κομμάτι αυτό, όπως και συνολικά ο ΣΥΡΙΖΑ, ρίχτηκε στη διακυβέρνηση και ανέλαβε σημαντικές θέσεις. Μάλιστα, ελέγχοντας σε μεγάλο βαθμό τον κομματικό μηχανισμό, μια που ο Τ. Κορωνάκης ήταν γραμματέας, εξασφάλιζαν τους πρώτους μήνες ότι οι διαφωνίες δεν έπαιρναν ανοιχτή μορφή. Αλλωστε, σε αντίθεση με την τάση του Παναγιώτη Λαφαζάνη, δεν θεωρούσαν, τουλάχιστον τότε, εναλλακτική επιλογή την επιστροφή στη δραχμή. Επειτα, στελέχωσαν ουκ ολίγες υπουργικές και κρατικές θέσεις.
Η ταλάντευση
Οταν ήρθε η ώρα του δημοψηφίσματος, της συνθηκολόγησης και του νέου Μνημονίου, η τάση αυτή πέρασε μεγάλη ταλάντευση. Σε αλλεπάλληλα μαζέματα συζητούσαν το τι θα έκαναν. Συμμετέχοντες σε εκείνα τα μαζέματα αναπολούν το παράδοξο να συζητούν από κοινού εκείνοι που είχαν «καταψηφίσει» τα μαζέματα με υπουργούς όπως ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, που εκείνο τον καιρό διαπραγματευόταν τις λεπτομέρειες του Μνημονίου, ή η Θεανώ Φωτίου, με εκείνους που είχαν ήδη ανακοινώσει την αποχώρησή τους.
Η ταλάντευση αυτή έδωσε και μια κρίσιμη εσωκομματική ανάσα στον Αλ. Τσίπρα. Ο Τάσος Κορωνάκης δεν συγκάλεσε ποτέ την Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ για να πάρει θέση πάνω στην προοπτική του Μνημονίου, παρότι 109 από τα 201 μέλη του οργάνου είχαν υπογράψει κείμενο που απαιτούσε την άμεση σύγκλησή του. Ακόμη και σήμερα αρκετοί αποχωρήσαντες από τον ΣΥΡΙΖΑ δεν του συγχωρούν αυτή την επιλογή.
Τελικά, οι «53» σε εκείνη τη φάση ακολούθησαν διαφορετικούς δρόμους. Αρκετοί, ανάμεσά τους και ο ίδιος ο Τάσος Κορωνάκης, αλλά και βουλευτές όπως η Ηρώ Διώτη, αποχώρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ και δεν τον στήριξαν στις εκλογές, ενώ άλλοι εντάχθηκαν στη Λαϊκή Ενότητα ή την υποστήριξαν κριτικά. Κάποιοι, όπως ο Κώστας Μαρματάκης, βρέθηκαν στον στενό κύκλο της Ζωής Κωνσταντοπούλου.
Γοητεία
Αρκετοί, όμως, επέλεξαν να διατηρήσουν τις υπουργικές, βουλευτικές και κρατικές θέσεις που κατείχαν. Σήμερα, από τους αρχικούς 53 υπογράφοντες, τον Ιούνιο του 2014, του κειμένου με τίτλο «Από τη νίκη στην ανατροπή», 13 είναι βουλευτές (συμπεριλαμβανομένης της αντιπροέδρου της Βουλής, Τ. Χριστοδουλοπούλου), τρεις είναι υπουργοί, ενώ στην τάση ανήκουν πρόεδροι δημόσιων οργανισμών, αυτοδιοικητικά στελέχη, ο γενικός γραμματέας της Βουλής, Κώστας Αθανασίου, αλλά και η διευθύντρια του πρωθυπουργικού γραφείου στη Θεσσαλονίκη, Κατερίνα Νοτοπούλου.
Φωτογραφία: Αλέξανδρος Μιχαηλίδης / SOOC
Η συνεκτική αφήγηση της τάσης ήταν ότι πλέον είναι η επίσημη «αριστερή» τάση μέσα στο κόμμα, ότι θα έπρεπε να δώσουν τη μάχη του «παράλληλου προγράμματος» και ότι όσο περισσότερο θα ενισχύονταν μέσα στο κόμμα τόσο θα μπορούσαν, σε επόμενη φάση, πιθανώς εάν ο Αλ. Τσίπρας αναγκαζόταν να φύγει από την εξουσία, να διεκδικήσουν την ηγεμονία στο εσωτερικό του. Αρχικά είχαν επενδύσει και στο σχήμα «53 εσωτερικού – 53 εξωτερικού», δηλαδή στη διατήρηση και επαφών με στελέχη που είχαν αποχωρήσει, με το σκεπτικό ότι σε μια «επόμενη μέρα» θα μπορούσαν να επανακάμψουν.
Βέβαια, τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά. Πρώτον, γιατί σε μεγάλο βαθμό χρεώνονταν την άσκηση κυβερνητικής εξουσίας. Επειτα, γιατί ο Αλ. Τσίπρας δεν τους αντιμετώπισε ως εσωκομματικούς αντιπάλους, αλλά προτίμησε να τους δίνει θέσεις και αρμοδιότητες, δεσμεύοντάς τους όλο και περισσότερο στο άρμα της κεντρικής γραμμής. Και φαίνεται ότι αυτό πιάνει, καθώς, με την εξαίρεση της Βασιλικής Κατριβάνου, κανένα άλλο από τα ταλαντευόμενα στελέχη των «53» που έμειναν στον ΣΥΡΙΖΑ δεν αισθάνθηκε ότι είχε τόσο μεγάλο πρόβλημα με τη στροφή που πήρε η πολιτική του κόμματός τους. Αλλωστε, ο Αλέξης Τσίπρας ήξερε και να τους «χειρίζεται». Η αποπομπή του Γιάννη Πανούση από τη θέση του αν. υπουργού Προστασίας του Πολίτη, πάγιο αίτημα των «53», που τον θεωρούσαν υπερβολικά «συστημικό», πανηγυρίστηκε δεόντως, αλλά μάλλον δεν άλλαξε ακριβώς τα πράγματα, αν κρίνουμε ότι όλο και πιο συχνά τα ΜΑΤ αποδεικνύουν τη… συνέχεια του κράτους και υπό τον Ν. Τόσκα.
Κάνει αντιπολίτευση στον εαυτό του
Σημαίνουν όλα αυτά ότι οι «53» δεν έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τα εσωκομματικά πράγματα ή την κατεύθυνση της κυβέρνησης; Οχι, όμως ούτε μπορούν και να την ανατρέψουν ριζικά. Τη «συμφωνία με τον διάβολο» την έκαναν το 2015 και οι όροι της ήταν σαφείς. Αποδοχή των Μνημονίων και των πολιτικών που συνεπάγονταν αυτά, με αντάλλαγμα τα πλεονεκτήματα της κατοχής θέσεων στην κυβέρνηση, στο κόμμα, στις ΔΕΚΟ και στα υπουργεία, της άσκησης επιρροής και της αίσθησης ότι είναι «μέσα στα πράγματα». Κοντολογίς, πίνουν και αυτοί από το ίδιο γλυκόπικρο ποτήρι που ήπιαν και άλλοι πριν από αυτούς, όταν επέλεξαν να ασχοληθούν με την επαγγελματική «συστημική» πολιτική. «Αριστερές» ευαισθησίες και δεξιές πρακτικές δεν είναι δα κι οι πρώτοι που αναγκάζονται να τις συνδυάσουν. Ας ρωτήσουν και προς Χαριλάου Τρικούπη μεριά. Εχουν να τους πουν ουκ ολίγες ιστορίες… Ομως, με αυτόν τον τρόπο ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κατορθώσει να έχει ενσωματώσει στο εσωτερικό του την πιο ουσιαστική αντιπολίτευση στον ίδιο του… τον εαυτό. Οι τοποθετήσεις των «53», όπως και των «βετεράνων» του ΚΚΕ εσ./Α.Α., είναι συχνά πολύ πιο ουσιαστικές από τις «αντιμνημονιακές» κραυγές των εκτός Κοινοβουλίου αριστερών κομμάτων. Πρόσφατα, ο Νίκος Φίλης αποδόμησε με στοχευμένες παρεμβάσεις τον Πάνο Καμμένο πολύ πιο αποτελεσματικά από ό,τι π.χ. η Ν.Δ. ή το ΠΑΣΟΚ, που τον έχουν άχτι. Το γεγονός, όμως, ότι τέτοιες τοποθετήσεις έρχονται από το εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ είναι η καλύτερη εγγύηση ενσωμάτωσης της δυσαρέσκειας, το καλύτερο ανάχωμα στην αμφισβήτηση. Οταν αυτοί που στηρίζουν μια κυβέρνηση είναι αυτοί που μπορούν να αρθρώσουν και την πιο οξεία κριτική, αυτό που καταλαβαίνει ο κόσμος είναι ότι «τίποτα δεν γίνεται»…
Ο «πιο καλός μαθητής» των δανειστών
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος μπορεί να προσπαθεί να αποστασιοποιηθεί από την προσπάθεια να είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος της ακραίας λιτότητας που θα φέρει το νέο Μνημόνιο, όμως, την ίδια στιγμή, είναι ο «πιο καλός μαθητής» των δανειστών και αυτός που ουκ ολίγες φορές έχει καλέσει την κυβέρνηση να είναι πιο συνεπής στις υποχρεώσεις της έναντι των δανειστών.
Σήμερα, μπορεί να παραμένει ο ανώτερος σε κυβερνητικό επίπεδο εκ των «53», αλλά ας μην ξεχνάμε ότι αυτός θα φέρει τελικά το νέο Μνημόνιο. Η Θεανώ Φωτίου παραμένει αυτή που βγαίνει μπροστά για να δείξει ότι παράγεται έργο για τους φτωχούς, την ώρα που οι δείκτες ανισότητας και φτώχειας επιδεινώνονται. Ο Χρήστος Καραγιαννίδης κάνει διάφορες εκρήξεις κατά καιρούς, αλλά η κοινοβουλευτική πλειοψηφία παραμένει ακλόνητη.
Επί των ημερών του Θ. Δρίτσα στο υπουργείο Ναυτιλίας ολοκληρώθηκε το ξεπούλημα του ΟΛΠ στους Κινέζους, άλλη μία τσαλαπατημένη «κόκκινη γραμμή» του ΣΥΡΙΖΑ. Η κ. Ολγα Χαρίτου, σύζυγος του Χριστόφορου Παπαδόπουλου, τοποθετήθηκε στο νέο Υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων. Ο Θεόδωρος Μιχόπουλος παραμένει κρίσιμος στον επικοινωνιακό μηχανισμό της κυβέρνησης. Για να μην αναφερθούμε παρακάτω σε «μεσαία στελέχη» στο κόμμα και στο κράτος. Είναι τυχαίο π.χ. ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αλλάξει γραμμή στο Προσφυγικό, ακολουθώντας γραμμή «κέντρα κράτησης – απελάσεις», ανάλογη με αυτή της κυβέρνησης Σαμαρά, αλλά οι «δικαιωματικοί» του ΣΥΡΙΖΑ βγάζουν απλώς σποραδικές επιφυλάξεις; Πώς να κάνουν κάτι διαφορετικό όταν ουκ ολίγοι απασχολούνται είτε στο κράτος είτε στις διάφορες ΜΚΟ;
Μπελάδες
Σαν να μην έφταναν αυτά, έχουν να αντιμετωπίσουν και άλλους μπελάδες, ακόμη και στη διεκδίκηση της «αριστερής» αντιπολίτευσης μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ. Οπως φάνηκε και στο συνέδριο του κόμματος, τα στελέχη που προέρχονται από το πάλαι ποτέ ΚΚΕ εσ. /Α.Α. του μακαρίτη Γιάννη Μπανιά διεκδικούν να παίξουν το δικό τους παιχνίδι στο εσωκομματικό τοπίο. Νίκος Βούτσης, Νίκος Φίλης και Πάνος Σκουρλέτης έχουν κατορθώσει να κατοχυρώσουν έναν δικό τους χώρο ως προς την άρθρωση μιας εναλλακτικής λύσης απέναντι στην τρέχουσα γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Νίκος Φίλης όχι μόνο επένδυσε στην πολιτική αντιπαράθεση με την Εκκλησία, αγγίζοντας ένα ζήτημα «δικαιωματικής ευαισθησίας» κομβικό, αλλά και έθεσε με τρόπο πιο ανοιχτό από τους «53» το πραγματικό ζήτημα του απεγκλωβισμού από την ακροδεξιά ρητορική του Πάνου Καμμένου και της στροφής προς τη σοσιαλδημοκρατία. Ο Πάνος Σκουρλέτης κατάφερε να φύγει αλώβητος από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ο Νίκος Βούτσης δεν παραλείπει με διάφορους τρόπους να στέλνει μηνύματα, όπως π.χ. όταν συγκρούστηκε στη Βουλή με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, όταν ο τελευταίος ζήτησε τον λόγο εκτός των ορίων του κανονισμού.
«Μπετόν αρμέ» για χάρη της εξουσίας
Σε ένα εσωκομματικό τοπίο όπου το βασικό δίλημμα του επόμενου διαστήματος θα είναι το εάν θα συνεχιστεί η τρέχουσα κατεύθυνση του εναγκαλισμού με τον Πάνο Καμμένο και ένα κομμάτι των «καραμανλικών» ή εάν θα πρέπει να πάνε πιο αποφασιστικά στη σύμπλευση με τη σοσιαλδημοκρατία, τα περιθώρια για πολλές επικλήσεις ριζοσπαστικών αριστερών στροφών δεν θα είναι μεγάλα.
Πάντως, καλού-κακού, ο Αλ. Τσίπρας προχωρά σε κινήσεις που κάνουν το σκηνικό πιο περίπλοκο. Παίζει το χαρτί της ανάδειξης στελεχών όπως ο Δ. Τζανακόπουλος ή η Εφη Αχτσιόγλου, νέων, άφθαρτων, φωτογενών, με διεισδυτικότητα σε νεαρές ηλικίες, που δεν αποπνέουν ατμόσφαιρα κομματικού διαδρόμου (παρότι από εκεί προέρχονται). Ως γνωστόν, όσο αυξάνεται η περιπλοκότητα ενός συστήματος τόσο πιο ισχυρά γίνονται τα σταθερά σημεία αναφοράς του. Εν προκειμένω, ο ίδιος ο Αλ. Τσίπρας, ως η μόνη πραγματικά ηγετική φυσιογνωμία στον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ.
Αλλωστε, καλές οι ενστάσεις και οι «αριστερές μελαγχολίες» για αυτά που ετοιμάζεται να εφαρμόσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ., αλλά στην πολιτική, ακόμη και σε οριακές πλειοψηφίες, όπως αυτή της σημερινής κυβέρνησης, δεν εκβιάζουν μόνο οι «ρυθμιστικές μειοψηφίες», αλλά και οι πλειοψηφίες. Ο Χρήστος Καραγιαννίδης μπορεί να εκρήγνυται μέσα στη Βουλή, επειδή η κυβέρνηση χρησιμοποίησε «καταστολή εναντίον των καταλήψεων», αλλά όσες φορές ήρθε μνημονιακός νόμος στο Κοινοβούλιο «μπετόν αρμέ» ήταν η κομματική πειθαρχία. Ιδίως όταν υπάρχει και «μπαμπούλας» απέναντι. «Δηλαδή, τι θέλετε να κάνουμε; Να ρίξουμε την κυβέρνηση, να έρθει ο Μητσοτάκης, να απολύσει τους συμβασιούχους και να ρίξει “μαύρο” στην ΕΡΤ; Αυτό θέλετε;», είναι αποστροφές που ακούμε όλο και πιο συχνά…
