Εργαζόμενη του σεξ, συνδικαλίστρια, μαρξίστρια διανοούμενη: ασύμβατες ταυτότητες;

Οι διαφορετικές πλευρές των δραστηριοτήτων μου όχι μόνο είναι συμβατές, αλλά και αλληλοσυμπληρώνονται. Το να είσαι εργαζόμενη του σεξ σήμερα στη Γαλλία (όπως και στις περισσότερες χώρες) είναι από μόνο του μια μάχη, καθώς η εργασία του σεξ ποινικοποιείται με πολλούς τρόπους. Αντιμέτωπες με την απομόνωση και το στιγματισμό, που ενισχύουν την εκμετάλλευση και μπορούν να κάνουν ανυπόφορη αυτή την εργασία, δεν έχουμε άλλη λύση από το να ενωθούμε για να είμαστε πιο δυνατές. Δεν ξέρω εάν είμαι μαρξίστρια διανοούμενη, όμως σίγουρα ένα πολιτικό κίνημα, όπως αυτό των εργαζομένων του σεξ, χρειάζεται στιβαρές θεωρητικές  βάσεις. Λίγα πράγματα ικανοποιούν αυτή την ανάγκη: κάποια κλασικά μαρξιστικά κείμενα (Ένγκελς, Κολλοντάι, Μπεμπέλ, μεταξύ άλλων) έχουν προσεγγίσει το θέμα της πορνείας, αλλά αυτές οι αναλύσεις σφραγίζονται από μια ορισμένη ηθική ως προς τη σεξουαλική διάσταση της εργασίας. Υπάρχει η θεωρητική παραγωγή του ριζοσπαστικού φεμινισμού, που είναι σφόδρα ενάντια στην εργασία του σεξ και η οποία δεν είναι απολύτως ορθολογική. Απέναντι σε αυτή την τοποθέτηση υπάρχει η θεωρητική παραγωγή που ονομάζουμε «υπέρ του σεξ» και προέρχεται από φεμινίστριες εργαζόμενες του σεξ, η οποία όμως, απαντώντας στα επιχειρήματα των ριζοσπαστριών φεμινιστριών που αρνούνται στις εργαζόμενες του σεξ να είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από θύματα, συχνά αποκτά έναν τόνο κάπως φιλελεύθερο, του τύπου «το κορμί μου, η εργασία μου, η επιλογή μου». Η μαρξιστική προσέγγιση είναι η μόνη που ξεκινά από την κατάσταση των εργαζομένων  του σεξ, τις κοινωνικές  σχέσεις που τη διέπουν, το ρόλο των αγώνων  στη διαμόρφωση αυτών των σχέσεων.

 

Γιατί επιμένετε στον ορισμό της πορνείας ως σεξουαλικής εργασίας και ως μορφής αναπαραγωγικής εργασίας;

Το ότι στοχαζόμαστε την πορνεία υπό την ηθικολογική  οπτική της «κοινωνικής  μάστιγας» δεν επιτρέπει να κατανοήσουμε το πρόβλημα.  Αντίθετα, μιλώντας  για σεξουαλική εργασία, μπορούμε να εντάξουμε την πορνεία στο πλαίσιο των οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων που διαμορφώνουν τις συνθήκες μέσα στις οποίες οι εργαζόμενες του σεξ εργάζονται και να δούμε πώς μπορούμε  να δράσουμε σε μια χειραφετητική κατεύθυνση. Το ζήτημα της αναπαραγωγικής  εργασίας είναι ένα ουσιώδες επίδικο του σύγχρονου φεμινισμού στην εποχή της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και των αλλαγών που επέφερε στη ζωή των γυναικών, τουλάχιστον στην Ευρώπη. Η εργασία του σεξ είναι μια ευκαιρία να στοχαστούμε ερωτήματα που αποφεύγει συνήθως ο ηγεμονικός φεμινισμός στη Γαλλία. Έτσι, ο φεμινισμός θα κατανοήσει καλύτερα τα διακυβεύματα του αγώνα των εργαζομένων του σεξ, διακυβεύματα φεμινιστικά και αντιρατσιστικά (η πλειοψηφία των εργαζομένων του σεξ ή των οικιακών εργαζομένων στην Ευρώπη  είναι γυναίκες μετανάστριες ή μη λευκές) – αλλά και ταξικά. Μιλώντας για αναπαραγωγική εργασία, μπορούμε να στοχαστούμε τις αναγκαίες συμμαχίες ανάμεσα στις εργαζόμενες του σεξ, τις γυναίκες και την εργατική τάξη.

 

Πώς μπορούμε να στοχαστούμε τη σχέση  ανάμεσα  στην καταπίεση των εργαζομένων του σεξ, το ρατσισμό και το σεξισμό  μέσα στην τρέχουσα συγκυρία;

Η ρύθμιση της σεξουαλικής εργασίας ανάμεσα στη φιλελευθεροποίηση και την καταπίεση πάντα καθοριζόταν από τα συμφέροντα του κράτους. Σήμερα, οι περισσότερες εργαζόμενες του σεξ, τουλάχιστον όσες είναι ορατές, δουλεύουν στο δρόμο και είναι πιο επισφαλείς, είναι μετανάστριες. Η καταπιεστική ρύθμιση εύλογα μας κάνει να σκεφτούμε τη σύνδεση με τον έλεγχο της μετανάστευσης. Τα δύο παραδείγματα που μας προτείνουν –αυτό της εργαζομένης του σεξ ως θύματος των δικτύων εκμετάλλευσης ή ως απειλής της δημόσιας τάξης– στην πραγματικότητα οδηγούν στην ίδια απάντηση: η εργαζόμενη, αφού συλληφθεί ως παράνομη μετανάστρια ή ως κάποια που με τη βία την παρέσυραν τα «κυκλώματα», θα επιστρέψει στη χώρα προέλευσης, δηλαδή θα απελαθεί. Ωστόσο, δεν πρέπει να θεωρήσουμε την καταστολή κάτι που υποκινείται απλώς από το ενδιαφέρον να απελάσουν τις/τους αλλοδαπούς.  Οι μετανάστριες είναι καλοδεχούμενες  στις πλούσιες χώρες της Ευρώπης  για να κάνουν οικιακή εργασία στα νοικοκυριά των «ντόπιων γυναικών», που έχουν μαζικά μπει στον κόσμο της «παραγωγικής» εργασίας. ‘ Έτσι, ο νόμος που προτείνει η κυβέρνηση εξασφαλίζει για τα πρόσωπα που ορίζονται ως θύματα εμπορίας ανθρώπων, μια άδεια παραμονής εάν μπουν σε «κατεύθυνση εξόδου από την πορνεία», δηλαδή στην ενσωμάτωση στη «νόμιμη οικονομία», με άλλα λόγια, ειδικά για τις γυναίκες, την οικιακή εργασία ή την εργασία που σχετίζεται με τη φροντίδα ηλικιωμένων.

 

Γιατί έχετε αντιτεθεί στις πρωτοβουλίες για την ποινικοποίηση της πορνείας;

Η ποινικοποίηση της σεξουαλικής εργασίας ή των πελατών περιορίζει τη διαπραγματευτική ισχύ των εργαζομένων του σεξ τόσο απέναντι στους πελάτες, όσο και απέναντι στους νταβατζήδες και τους διάφορους ενδιάμεσους στους οποίους καταφεύγουν για την άσκηση της εργασίας τους (τον ιδιοκτήτη του χώρου που νοικιάζουν, τον webmaster της ιστοσελίδας τους κτλ.). Το να αγωνιστούμε ενάντια στην εκμετάλλευση μέσα στα μπουρδέλα δεν μπορεί να γίνει με το να κλείσουμε τα μπουρδέλα, γιατί αυτό δεν απαντά στις ανάγκες των εργαζομένων του σεξ. Μικρή σημασία έχει η γνώμη που έχουμε για τους πελάτες: το να στερήσουμε τις εργαζόμενες του σεξ από την πηγή του εισοδήματός τους δεν τις «βοηθά». Η ηθική, είτε είναι καλή είτε κακή, δεν απαντά στις υλικές ανάγκες. Ένα άρθρο του συγκεκριμένου  νόμου που συμπυκνώνει πολύ καλά το πνεύμα του αφορά τη δράση ενάντια στην πορνεία των φοιτητριών. Η κυβέρνηση, όπως και οι προηγούμενες, ενθαρρύνει θερμά τη φιλελευθεροποίηση των πανεπιστημίων, την «αυτονομία» τους, κάτι που οδηγεί στη δραστική αύξηση του κόστους εγγραφής, στο οποίο πρέπει να προσθέσουμε τα ακριβά ενοίκια στις φοιτητουπόλεις και την περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, με όλο και περισσότερους φοιτητές να δηλώνουν ότι αποφεύγουν να πάνε στο γιατρό για οικονομικούς λόγους. Όμως, αυτό που προβλέπει αυτό το άρθρο δεν είναι η πάλη ενάντια στην επισφάλεια των φοιτητών, αλλά ένα μάθημα, ήδη από το γυμνάσιο, πάνω στην εμπορευματοποίηση του σώματος. Είμαστε αντίθετες σε αυτόν το νόμο, όχι μόνο γιατί δεν απαντά στις ανάγκες μας, αλλά και επειδή προτείνει απλώς μια επίφαση ηθικής και μια καταπίεση που θα επιδεινώσει τις συνθήκες εργασίας μας.

 

Τι πιστεύετε για τις τάσεις μέσα στο φεμινιστικό κίνημα που έχουν υποστηρίξει την κατάργηση της πορνείας;

Η εκστρατεία αυτή στηρίζεται σε ψέματα, σε διαστρεβλώσεις μαρτυριών εργαζομένων του σεξ, σε αμφισβητούμενες συμμαχίες με βουλευτές της Δεξιάς. Είναι στρατηγικό λάθος για το φεμινιστικό κίνημα να υποστηρίζει την καταστολή της εργασίας του σεξ. Βλέπουν την πορνεία ως μάστιγα για όλες τις γυναίκες. Όμως αυτό που είναι μάστιγα για τις γυναίκες είναι τα φιλελεύθερα οικονομικά προγράμματα που τις κάνουν επισφαλείς, τις ωθούν να αποδεχτούν χειρότερες συνθήκες εργασίας για ακόμη πιο χαμηλούς μισθούς. Η τοποθέτηση του «θεσμικού» φεμινισμού δυστυχώς μας θυμίζει αυτό που συμβαίνει εδώ και 10-15 χρόνια με το ζήτημα της μαντίλας και της ισλαμοφοβίας. Υπό την πρόφαση του αγώνα ενάντια στη βία που ασκείται στις γυναίκες, οι μεταναστευτικοί πληθυσμοί στιγματίζονται ωσάν να είναι ο κύριος τόπος όπου παράγεται η σεξιστική βία. Σήμερα έχουμε ενώσεις όπως η «Τολμήστε το φεμινισμό», που κατηγορούν τα δίκτυα μετανάστευσης για τη βία που ασκείται στις εργαζόμενες του σεξ, χωρίς να λένε λέξη για τη θεσμική βία, όπως είναι οι επαναλαμβανόμενες επιδρομές και οι απελάσεις. Με τον ίδιο τρόπο, παλαιότερα η πρωτοβουλία «Ούτε πουτάνες ούτε υποταγμένες» κατηγορούσε τους κατοίκους των «γειτονιών», των «προαστίων», δηλαδή τους Άραβες, για τη βία ενάντια στις γυναίκες, χωρίς να λέει λέξη για τις διακρίσεις και την αστυνομική αυθαιρεσία που υφίστανται οι Άραβες, άντρες και γυναίκες, στη Γαλλία, μια βία θεσμική που ενισχύεται από τη φεμινιστική «εγγύηση» της ισλαμοφοβίας.

 

 

Μπορείτε να μας μιλήσετε για τις πρωτοβουλίες και τους αγώνες που οργανώνει το STRASS?

Τα τελευταία χρόνια, το STRASS επικεντρώνει τη δράση του στην αντίθεση κατά της ποινικοποίησης των πελατών, κυρίως οργανώνοντας διαμαρτυρίες. Όμως, το να γίνουμε ορατές μέσα σε αυτήν τη συζήτηση επιτρέπει να μας γνωρίσουν πλήθος εργαζόμενες του σεξ, που ζητούν συμβουλές για την εργασία τους. Τις υποστηρίζουμε στις διοικητικές πράξεις τους (δήλωση, απόκτηση νομίμου καθεστώτος) αλλά και στις νομικές (όταν είναι θύματα καταπίεσης και θέλουν να καταθέσουν μήνυση). Προσπαθούμε να οικοδομήσουμε έναν αγώνα που θα υπερβεί τις καθιερωμένες διαιρέσεις μεταξύ των εργαζομένων του σεξ, σε Γαλλίδες και μετανάστριες, σε αυτές που εργάζονται στο δρόμο και αυτές που εργάζονται σε κλειστούς χώρους. Παίρνει καιρό, αλλά πάντως πάει καλά, παρά το πλαίσιο καταπίεσης και στιγματισμού. Επίσης ασχολούμαστε με τη φεμινιστική πάλη, μέσα από συμμαχίες με τις οργανώσεις ή τις συλλογικότητες που υποστηρίζουν τις διεκδικήσεις μας. Οι σχέσεις μας με τις οργανώσεις της Αριστεράς είναι ακόμη κάπως σύνθετες, γιατί αυτές παραμένουν πολύ διαιρεμένες πάνω σε αυτό το θέμα, αλλά ελπίζουμε πραγματικά ότι στο τέλος θα υποστηρίξουν τον αγώνα μας.

 

1 Για πληροφορίες βλ. την ιστοσελίδα: http://strass-syndicat.org