Ταμεία Αλληλοβοήθειας υπάρχουν πολλά. Σαν του ΥΠΠΟ όμως κανένα!
Το Ταμείο Αλληλοβοήθειας των Υπαλλήλων του Υπουργείου Πολιτισμού, ο τρόπος διαχείρισης και τα πεπραγμένα των διοικήσεών του βρίσκονται στο προσκήνιο τον τελευταίο καιρό, αναδεικνύοντας ζητήματα που αφορούν το συνδικαλιστικό κίνημα και τις σχέσεις του με την πολιτική εξουσία.
Πυκνώνουν το τελευταίο διάστημα τα δημοσιεύματα και οι καταγγελίες για τα πεπραγμένα των διοικήσεων της προηγούμενης 12ετίας στο Ταμείο Αλληλοβοήθειας των Υπαλλήλων του Υπουργείου Πολιτισμού (ΤΑΥΠ ΥΠΠΟ), το οποίο ορισμένοι έσπευσαν ήδη να χαρακτηρίσουν «αμαρτωλό», «μικρό ΚΕΕΛΠΝΟ», «τερατώδες μόρφωμα» κτλ.
Στον αντίποδα των καταγγελιών για σκανδαλώδεις πρακτικές κακοδιαχείρισης δημόσιου χρήματος βρίσκονται οι οργισμένες ανακοινώσεις της ηγετικής ομάδας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων Υπουργείου Πολιτισμού (ΠΟΕ ΥΠΠΟ), που μιλά για «“ρεσάλτο” που επιχειρείται με εντολή της πολιτικής ηγεσίας, η οποία με βραχίονα τα κομματικά στελέχη που διόρισε στο Δ.Σ. του Τ.Α.ΥΠ.ΥΠ.ΠΟ., με στόχο την άλωση και υφαρπαγή της κατάκτησης των εργαζομένων, όπως φανερώθηκε με τον δικτατορικό τρόπο διορισμό νέου Διευθυντή στο Ταμείο».1 Τι συμβαίνει λοιπόν;
Ασφαλώς, η σύσταση Ταμείων Αλληλοβοήθειας δεν είναι μια άγνωστη πρακτική σε υπαλλήλους του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα αλλά και σε ελευθεροεπαγγελματίες (δικηγόρους, μηχανικούς, εμπόρους κοκ). Πρόκειται για ενώσεις προσώπων που λειτουργούν με τη μορφή σωματείων, η δε δημιουργία τους βασίζεται, κυρίως, στην ανάγκη να υποστηριχτούν οικονομικά τα μέλη σε έκτακτες περιστάσεις: λ.χ. συμπληρωματική κάλυψη δαπάνης νοσοκομειακής περίθαλψης των ίδιων ή συγγενών πρώτου βαθμού, καταβολή χρηματικής αρωγής σε περιπτώσεις βαριάς ασθένειας ή ατυχήματος, παροχή έκτακτων βοηθημάτων στα μέλη τους κτλ. Σε ορισμένες περιπτώσεις Ταμεία Αλληλοβοήθειας αναλαμβάνουν και τη λειτουργία κατασκηνώσεων ή/και τη διοργάνωση κοινωνικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων για τα μέλη τους και τις οικογένειές τους.
Σε κάθε περίπτωση, προϋποθέσεις για τη λειτουργία των Ταμείων
Αλληλοβοήθειας είναι η εγγραφή μελών, η ύπαρξη καταστατικού λειτουργίας, η εκλογή οργάνων διοίκησης μέσα από Γενική Συνέλευση των μελών και, ασφαλώς, πόροι, που κατά κανόνα προέρχονται από συνδρομές των μελών (εξ ου και ο όρος «Αλληλοβοήθεια»), δίχως να αποκλείονται και άλλες, επικουρικές μορφές χρηματοδότησης από επιδοτήσεις, εκμετάλλευση κληροδοτημάτων κοκ.
Ποιες από τις προϋποθέσεις αυτές πληροί το ΤΑΥΠ ΥΠΠΟ; Καμία! Διότι, το συγκεκριμένο Ταμείο δεν έχει νομική προσωπικότητα, δεν είναι συνδικαλιστικός φορέας ή σωματείο, δεν έχει καταστατικό ούτε κατάλογο εγγεγραμμένων μελών και, ως εκ τούτου, δεν έχει ούτε γενική συνέλευση από την οποία να εκλέγεται η διοίκησή του και στην οποία αυτή να λογοδοτεί. Καθώς δεν έχει μέλη, δεν υφίστανται και συνδρομές μελών, ενώ η χρηματοδότησή του προέρχεται αποκλειστικά από δημόσιο χρήμα, από ποσοστά επί των εισπράξεων του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων (ΤΑΠΑ), του ΝΠΔΔ του Υπουργείου Πολιτισμού που, μεταξύ άλλων, διαχειρίζεται τα έσοδα από τα εισιτήρια σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, όπως και από την εκμετάλλευση των πωλητηρίων και των αναψυκτηρίων.
Η ιδιότυπη αυτή μορφή λειτουργίας εγείρει, ασφαλώς, ερωτήματα για τη σκοπιμότητά της, στα οποία θα πρέπει να δοθεί μια πειστική απάντηση όχι μόνο από τα στελέχη της ΠΟΕ ΥΠΠΟ που, αν μη τι άλλο, συνομολόγησαν και συνέπραξαν σε μια τέτοια υβριδική κατάσταση, αλλά και από τις πολιτικές ηγεσίες που την επέλεξαν ή τη νομιμοποίησαν, προεξάρχοντος του Ευ. Βενιζέλου, που υπέγραψε την απόφαση επανασύστασης του Ταμείου το 2002 (ιδρύθηκε αρχικά το 1995, εκκαθαρίστηκε και καταργήθηκε το 1997) με αυτά τα χαρακτηριστικά.2
Τα ερωτήματα πολλαπλασιάζονται αν συνυπολογίσει κανείς δύο ακόμη σημαντικές παραμέτρους.
Η πρώτη σχετίζεται με το ύψος των χρηματικών ποσών που έχουν διατεθεί από το ΤΑΠΑ στο ΤΑΥΠ ΥΠΠΟ, τα οποία υπολογίζονται σε τουλάχιστον 16 εκατομμύρια ευρώ, για την περίοδο 2005-2016, εκ των οποίων περίπου 1,6 εκατομμύρια φαίνεται πως αποδόθηκαν στην ΠΟΕ ΥΠΠΟ «για την κάλυψη πολιτιστικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων». Στην υπουργική απόφαση Βενιζέλου, το 2002, ορίστηκε ότι η ετήσια τακτική επιχορήγηση του ΤΑΥΠ ΥΠΠΟ θα είναι το 1% επί των εισπράξεων του ΤΑΠΑ και από το ποσό αυτό το 25% θα αποδίδεται στην Ομοσπονδία. Το 2009, ο τότε υπουργός Πολιτισμού Α. Σαμαράς αύξησε το ποσοστό της τακτικής επιχορήγησης του ΤΑΥΠ ΥΠΠΟ στο 3,5% επί των εισπράξεων του ΤΑΠΑ, ενώ ορίστηκε πως το 10% επί των εσόδων του Ταμείου Αλληλοβοήθειας θα πηγαίνει στην ΠΟΕ ΥΠΠΟ. Το 2014, ο τότε υπουργός Πολιτισμού Κ. Τασούλας αναπροσάρμοσε το ποσοστό της τακτικής επιχορήγησης του Ταμείου στο 2,5% επί των εισπράξεων του ΤΑΠΑ.
Προφανώς, το ζήτημα του ύψους της χρηματοδότησης δεν τίθεται εδώ με όρους απλώς λογιστικούς ή με όρους ισοσκελισμού του προϋπολογισμού του ΤΑΥΠ ΥΠΠΟ, σε σχέση με τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει (διατηρεί βρεφονηπιακό σταθμό για περίπου 100 παιδιά υπαλλήλων στην Αθήνα, επιδοτεί τις θερινές παιδικές κατασκηνώσεις, διοργανώνει μια ετήσια γιορτή για τα παιδιά των υπαλλήλων, ενώ έχει πάψει εδώ και χρόνια να καλύπτει χρηματικά βοηθήματα έκτακτης ανάγκης σε υπαλλήλους που τα χρειάζονται). Δεδομένης και της απουσίας πρόβλεψης για οποιασδήποτε μορφής δημόσιας λογοδοσίας, τίθεται, κυρίως, με όρους διαχειριστικούς, για το εάν δηλαδή, διά της χρηματοδότησης του Ταμείου, εξυπηρετούνταν και άλλες, μη συμβατές με αυτό δράσεις, όπως λ.χ. έχει καταγγελθεί η χρηματοδότηση άσχετων συνδικαλιστικών δράσεων της Ομοσπονδίας, η κάλυψη εξόδων που δεν δικαιολογούνται ή η πρόσληψη προσωπικού για το γραφείο υπουργού! Για τα θέματα αυτά έχει, άλλωστε, ολοκληρωθεί από τις ελεγκτικές υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών σχετικός έλεγχος για το χρονικό διάστημα 2005-2016, που παραγγέλθηκε στα τέλη του 2016 και κατέληξε, σύμφωνα με δημοσιεύματα που δεν έχουν διαψευστεί, σε ογκώδες πόρισμα 141 σελίδων, το οποίο διαπιστώνει μία σειρά οικονομικών και διαχειριστικών ζητημάτων, που μένει να διερευνηθούν περαιτέρω.
Η δεύτερη παράμετρος σχετίζεται με τον τρόπο που διοικείται το ΤΑΥΠ ΥΠΠΟ, το ΔΣ του οποίου διορίζεται από τον εκάστοτε υπουργό Πολιτισμού. Από το 2014, μετά από τις διαδοχικές αλλαγές των σχετικών υπουργικών αποφάσεων, το ΔΣ αποτελείται από 2 μέλη που υποδεικνύει η ΠΟΕ ΥΠΠΟ και 3 μέλη (μεταξύ των οποίων και ο πρόεδρος) που επιλέγει ο υπουργός. Με την επανίδρυση του Ταμείου το 2002, είχε οριστεί ότι πρόεδρος θα αναλάμβανε ο εκάστοτε πρόεδρος της ΠΟΕ ΥΠΠΟ, θέση την οποία κατείχε ο κ. Γ. Τσακοπιάκος ως το 2010, εκλεγμένος με την ΠΑΣΚ. Το 2009, η δυνατότητα ανάληψης καθηκόντων προέδρου επεκτείνεται και στα υπόλοιπα μέλη του Γενικού Συμβουλίου της ΠΟΕ και το 2012, πρόεδρος του Ταμείου προβλέπεται να είναι εκπρόσωπος της ΠΟΕ ΥΠΠΟ και όχι απαραίτητα ο πρόεδρός της. Σε κάθε περίπτωση, καθ’ όλη αυτή την περίοδο, πρόεδρος του ΤΑΥΠ ΥΠΠΟ παραμένει ο κ. Τσακοπιάκος, ο οποίος διορίζεται εκ νέου στην ίδια θέση και το 2014, ως επιλογή του υπουργού Κ. Τασούλα αυτή τη φορά (!) και παραμένει στη θέση αυτή μέχρι τον Νοέμβριο του 2017. Δεκαπενταετής άλλωστε είναι και η παρουσία στο Ταμείο, στη θέση του διευθυντή, ενός ακόμη στελέχους της ΠΑΣΚ, του κ. Γ. Βλαντή.
Η εξαγγελθείσα από υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη επιχείρηση διαλεύκανσης των ερωτηματικών σχετικά με τη λειτουργία του ΤΑΥΠ ΥΠΠΟ, που δρομολογήθηκε τόσο με τον διαχειριστικό έλεγχο από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών όσο και από την πρόσφατη απομάκρυνση από το Ταμείο, μετά από 15 συναπτά έτη, του δίδυμου Τσακοπιάκου – Βλαντή, έχει προκαλέσει την οξύτατη αντίδραση της ηγεσίας της ΠΟΕ ΥΠΠΟ, που προκηρύσσει (και αναστέλλει…) αλλεπάλληλες απεργιακές κινητοποιήσεις, ενώ έχει προχωρήσει και σε κατάληψη των γραφείων του Ταμείου εδώ και έναν μήνα, όχι μόνο εμποδίζοντας την ανάληψη των καθηκόντων του νέου ΔΣ και της νέας διευθύντριας, αλλά θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια τη λειτουργία του βρεφονηπιακού σταθμού και αφήνοντας απλήρωτους τους εργαζόμενους στο Ταμείο. Ας σημειωθεί ότι ο σημερινός πρόεδρος της ΠΟΕ ΥΠΠΟ, ο κ. Γ. Παπαγεωργόπουλος, προβεβλημένο στέλεχος της ΔΗΣΥΠ (πρώην ΠΑΣΚ), μέλος της Συντονιστικής Γραμματείας της και εκλεγμένος εκπρόσωπός της στην Εκτελεστική Επιτροπή της ΑΔΕΔΥ, συμμετείχε και ο ίδιος στο προηγούμενο ΔΣ του ΤΑΥΠ ΥΠΠΟ.
Τι φοβούνται οι συνδικαλιστές της ΔΗΣΥΠ (πρώην ΠΑΣΚ); Εφόσον, όπως υποστηρίζουν, δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό στη διαχείριση του Ταμείου, θα έπρεπε οι ίδιοι να επιδιώκουν τον έλεγχο, αφού αυτός θα τους παραδώσει καθαρούς από κάθε υπόνοια κακοδιαχείρισης. Γιατί μιλούν για συνδικαλιστικές διώξεις, όταν το μόνο που έχει γίνει είναι η αντικατάσταση ορισμένων από αυτούς από θέσεις στις οποίες είχαν διοριστεί με υπουργικές αποφάσεις και όχι, βέβαια, εκλεγεί; Μήπως φοβούνται πως θα χάσουν τυχόν ένα εργαλείο άσκησης πελατειακών σχέσεων και συνδιαλλαγής, τόσο με τις εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες όσο και έναντι των ίδιων των εργαζόμενων, μοιράζοντας αδιαφανώς και ανεξέλεγκτα μικροεξυπηρετήσεις και προνόμια; Μα δεν είναι οι ίδιοι που διατυμπανίζουν πως με τη νέα τους συνδικαλιστική παράταξη κομίζουν κάτι νέο στον συνδικαλισμό, μακριά από τις φαύλες πρακτικές του παρελθόντος, αυτές του εργατοπατερισμού και των εκφυλιστικών φαινομένων της συναλλαγής με την πολιτική εξουσία;
Προφανώς, το ζήτημα της διαφάνειας στη λειτουργία οποιουδήποτε φορέα ή μηχανισμού διαχειρίζεται οικονομικούς πόρους εξ ονόματος των εργαζόμενων είναι κομβικής σημασίας για την προστασία των ίδιων των εργαζόμενων, έναντι κάθε προσπάθειας ηθικής απαξίωσής τους και φαλκίδευσης των δικαιωμάτων τους.
Το δύσκολο σημείο στην υπόθεση του ΤΑΥΠ ΥΠΠΟ βρίσκεται ακριβώς εδώ! Σε μια περίοδο αποκάλυψης πραγματικών σκανδάλων αλλά και καλλιέργειας εύκολης –για προφανείς πολιτικούς λόγους– σκανδαλολογίας, ελλοχεύει ένας πραγματικός διπλός κίνδυνος: είτε η συσκότιση και η συγκάλυψη πραγματικών δεδομένων (έργο που έχει πολλάκις παιχτεί στο παρελθόν σε υποθέσεις με εμπλοκή συνδικαλιστικών στελεχών του ΥΠΠΟ) είτε η αξιοποίηση των όποιων ευρημάτων όχι για την απόδοση ευθυνών, όπου τυχόν υπάρχουν, αλλά για την αμφισβήτηση των δικαιωμάτων του συνόλου των εργαζομένων, των μόνων, ειρήσθω εν παρόδω, που δεν έχουν ακόμη πει τον δικό τους λόγο μέσα από συλλογικές διαδικασίες. Όπως και να ναι, από την εξέλιξη της υπόθεσης θα φανούν και οι πραγματικές προθέσεις των εμπλεκόμενωνστην υπόθεση.
Ο Στάθης Γκότσης είναι συνδικαλιστής στο ΥΠΠΟ, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΑΔΕΔΥ.
___
1. Ανακοίνωση της ΕΕ της ΠΟΕ ΥΠΠΟ, 5/2/2018
2. Με την υπουργική απόφαση ΥΠΠΟ/ΓΝΟΣ/13914/8-3-2002, ΦΕΚ 340/Β/20-3-2002
