HIV-AIDS: Από τη Θάτσερ στον Λοβέρδο
Οι δηλώσεις για «χρήστες ναρκωτικών που κολλάνε σκόπιμα» ήρθαν σε βολική στιγμή προκειμένου να δοθεί το τελευταίο χτύπημα στο κράτος πρόνοιας: μείωση των ποσοστών αναπηρίας, βάσει των οποίων κάποιος δικαιούται κοινωνικές παροχές, με όχημα τη δαιμονοποίηση ανίσχυρων ανθρώπων.
Ευτυχώς το 2011 σε λίγες ημέρες θα αποτελεί παρελθόν. Πάντα μου άρεσαν οι ζυγοί αριθμοί. Ειδικά το «1» μου φαινόταν άχαρο. Κυρίως ως προς τις επετείους. Παρ’ όλα αυτά, μια ενδιαφέρουσα επέτειος, φέτος, ήταν η συμπλήρωση δέκα χρόνων από τη Σύνοδο των G8 στη Γένοβα και τη δολοφονία του Κάρλο Τζουλιάνι από την αστυνομία. Ο Τζουλιάνι είχε την ατυχία να βρίσκεται ανάμεσα στους διαδηλωτές που είχαν κατακλύσει την ιταλική πόλη στην οποία θα πραγματοποιούνταν η σύνοδος των ηγετών των πλουσιότερων κρατών. Oι αντιδράσεις αναμενόταν πως θα ήταν μεγάλες και οι ασφαλείς πληροφορίες των αρχών έκαναν λόγο για ακραία, αδίστακτα στοιχεία, ικανά για τα πάντα.
Μέχρι και σακούλες με μολυσμένο από τον ιό του AIDS αίμα είχαν κανονίσει να τους πετάξουν, μετέδιδαν οι τηλεοράσεις. Έτσι, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε δικαιολογημένη τη χρήση βίας και αθώωσε τον αστυνομικό που πυροβόλησε τον Τζουλιάνι στο κεφάλι.
Παρεμπιπτόντως, φέτος επίσης συμπληρώνονται 30 χρόνια από την εμφάνιση του ιού HIV του AIDS, «της επιδημίας που συντάραξε τον κόσμο και έθεσε σε δοκιμασία ακόμη και τις ανθρωπιστικές αξίες του πολιτισμού μας», όπως αναφέρει η Ελληνική Εταιρία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS. Στο τελευταίο τεύχος του Positive, του περιοδικού που εκδίδει το Κέντρο Ζωής, η οργάνωση για την υποστήριξη όσων ζουν με HIV/AIDS, επιχειρείται και η εξήγηση: «Ποιος ξεχνάει τις δηλώσεις σαν κι αυτή του εκπροσώπου Τύπου του Λευκού Οίκου επί προεδρίας Ρήγκαν, Πατ Μπιουκάναν, ότι “το AIDS είναι η εκδίκηση της φύσης για τους γκέι”;»
Και ασφαλώς ο ρατσισμός εμφανίστηκε και στην Ευρώπη. Ήταν η περίοδος των συντηρητικών κυβερνήσεων, όπως αυτή της Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία με δηλώσεις του τύπου «δεν υπάρχει κοινωνία, μόνο άτομα και οικογένειες», θεωρητικοποιούσε την επίθεση στο κράτος πρόνοιας και νομιμοποιούσε τη μείωση των κοινωνικών παροχών. «Ο σερ Άλφρεντ Σέρμαν, ο άνθρωπος που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του πολιτικού της προφίλ», αναφέρει ο συντάκτης του Positive, «με άρθρο του στους Times τόνισε ότι: “το AIDS αφορά ανεπιθύμητες μειονότητες, κυρίως σοδομιστές (sic) και χρήστες ναρκωτικών, μαζί με γυναίκες που εκουσίως συνδέονται με αυτόν τον σεξουαλικό υπόκοσμο”».
Ο σιδηρούς κύριος της Υγείας
«Υπάρχει ανάγκη συναγερμού!» Η φράση ανήκει στον υπουργό Υγείας Ανδρέα Λοβέρδο και οφείλουμε να κατανοήσουμε τη συναισθηματική φόρτιση που τον οδήγησε σε αυτήν: «Μια ακόμα κρίση στην Ελλάδα, έξαρση του HIV με αύξηση πάνω από 1.000% στους χρήστες ναρκωτικών», έγραψαν ξένα μέσα ενημέρωσης στις αρχές Νοεμβρίου…
Η δήλωση του υπουργού έγινε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου (στις 25 Νοεμβρίου) για την έναρξη του 23ου Πανελλήνιου Συνεδρίου AIDS. Στη συνέντευξη Τύπου παρουσιάστηκαν στους δημοσιογράφους τα τελευταία επιδημιολογικά δεδομένα του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) του υπουργείου Υγείας. Βάσει αυτών, ώς την 31η Οκτωβρίου του 2011 είχαν δηλωθεί 803 νέα περιστατικά HIV λοίμωξης, σημειώνοντας αύξηση 53% σε σχέση με πέρυσι. Η αύξηση αφορά όλες τις πληθυσμιακές ομάδες. Όσον αφορά τον πιθανότερο τρόπο μετάδοσης του HIV, ο μεγαλύτερος αριθμός καταγράφηκε ως συνήθως στην ομάδα των ανδρών που έχουν επαφή με άνδρες (266 περιπτώσεις, το οποίο μεταφράζεται σε ποσοστό αύξησης 33%), ενώ στην ομάδα των χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών καταγράφεται ραγδαία αύξηση από 14 περιπτώσεις πέρυσι στις 190 φέτος. Μετατρέποντας αυτές τις 190 νέες λοιμώξεις σε ποσοστό προκύπτει το θεόρατο ποσοστό του 1.260% που συντάραξε τον υπουργό.
Φωτογραφία: Αχιλλέας Ζαβαλλής
«Από τα στοιχεία των κινητών μονάδων του ΚΕΕΛΠΝΟ στην πλατεία Ομονοίας», λέει ο Ανδρέας Λοβέρδος, ανοίγοντας τα χαρτιά του, «προέκυψε ότι 1 στους 4 χρήστες είναι οροθετικός, ότι η πλειοψηφία των χρηστών γυναικών εκδίδεται (σ.σ.: το επαναλαμβάνει για να σημειωθεί)». Τα στοιχεία στα οποία αναφέρεται ο κ. Λοβέρδος δεν βρίσκονται μέσα στο φάκελο που μας δόθηκε. Εκείνος όμως επιστρέφει: «Δύο είναι οι πόλοι που συνεχώς αλληλοτροφοδοτούν και ενισχύουν το πρόβλημα του AIDS, σύμφωνα με τα στοιχεία των ερευνών: οι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών και τα εκδιδόμενα άτομα». Και κάπως έτσι φτάνουμε στο: «Υπάρχει ανάγκη συναγερμού τον οποίο έχουμε σημάνει πάρα πολλές φορές και στα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τονίζοντας ότι οι άνθρωποι αυτοί προέρχονται κυρίως από την υποσαχάρια Αφρική», λέει αναφερόμενος προφανώς στις εκδιδόμενες και καταλήγει: «Αυτά υφιστάμεθα από την παράνομη μετανάστευση. Εάν αυτό δεν προσεχθεί, ο ιός του AIDS θα μεταφερθεί στην ελληνική οικογένεια…»
Τέλος, αφού ο κ. Λοβέρδος μάς ενημέρωσε ότι το υπουργείο, προκειμένου να δώσει λύση στο «πρόβλημα», προμηθεύτηκε 100.000 προφυλακτικά και 100.000 σύριγγες νέου τύπου, που κρατάνε λιγότερο αίμα, αποχώρησε. Η συνέντευξη Τύπου έληξε με μία ακόμη διαπίστωση του προέδρου της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης και Ανάπτυξης του AIDS και λοιμωξιολόγου του Ερυθρού Σταυρού, Μάριου Λαζανά: «Ξέρετε ότι υπάρχουν τοξικομανείς οι οποίοι επιθυμούν να κολλήσουν AIDS για να πάρουν το επίδομα; Σου λέει, αφού είμαστε που είμαστε χαμένοι, ας έχουμε και το επίδομα των 700ευρώ. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι δεν είναι αυτός ο λόγος που έχουμε αυτή την αύξηση γιατί καταλαβαίνετε ότι κάτι τέτοιο θα ήταν τραγικό…»
Περίεργες συμπτώσεις
Η ανακοίνωση της περικοπής του ποσοστού αναπηρίας των οροθετικών, όπως και όλων των υπολοίπων, ήρθε μερικές ημέρες μετά την συνέντευξη Τύπου και αφού πρώτα οργίασαν τα ΜΜΕ, τα οποία στηρίχτηκαν στην τελευταία δήλωση του Λαζανά, ότι δηλαδή οι χρήστες ναρκωτικών κολλάνε επίτηδες, για να πάρουν το επίδομα.
Είχα ήδη επικοινωνήσει γι’ αυτό το ζήτημα με την υπεύθυνη της κοινωνικής υπηρεσίας του Κέντρου Ζωής Άννα Καβούρη. Εκείνη με είχε ενημερώσει ότι «με αφορμή την κρίση και τον εξορθολογισμό των δαπανών στην Υγεία, το κράτος αποφασίζει να κόψει παροχές από ευπαθείς ομάδες, οι οποίες αυτή τη στιγμή τις χρειάζονται περισσότερο από ποτέ. Μάθαμε ξαφνικά από την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία ότι ο κανονισμός που εκτιμά το ποσοστό αναπηρίας βρίσκεται στο Εθνικό Τυπογραφείο. Πρόκειται για μια υπόγεια διαδικασία, για την οποία όχι απλώς δεν ενημερωθήκαμε αλλά ούτε καν τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, όπως αρχικώς τουλάχιστον είχε υποσχεθεί».
Φωτογραφία: Αχιλλέας Ζαβαλλής
Στις 8 Νοεμβρίου 2011, οι περικοπές των ποσοστών αναπηρίας δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Το αποτέλεσμα για τους οροθετικούς είναι όπως το έλεγε η κυρία Καβούρη: «Από δω και πέρα θα αναγνωρίζουν ποσοστό αναπηρίας 50%, από 67%, μόνο σε όσους έχουν κάτω από 500 CD4 (σ.σ.: ο ιός του HIV προσβάλλει κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζονται CD4). Για να έχει κάποιος κάτω από 500 CD4 σημαίνει ότι πια έχει AIDS». Η κοινωνική λειτουργός του Κέντρου όμως θέτει και μία ακόμη παράμετρο: «Για την έκδοση του επιδόματος αλλά και την αναπηρική σύνταξη υπήρξε μια ολόκληρη συλλογιστική. Τώρα τι λέμε; Ότι ένας άνθρωπος που έχει φτάσει 50 και 60 ετών και έπαιρνε σύνταξη, τώρα του την κόβουν και τον στέλνουν σε μια αγορά εργασίας που μαστίζεται από την ανεργία;»
Η λοιμωξιολόγος του «Ευαγγελισμού» Ουρανία Γεωργίου προσθέτει κι αυτή με τη σειρά της: «Η φαρμακευτική αγωγή ασφαλώς χορηγείται δωρεάν από τα νοσοκομεία. Πέραν όμως από αυτά τα αντιρετροϊκά φάρμακα, συχνά προκύπτουν και άλλα προβλήματα υγείας. Χρειάζονται αντιβιώσεις, πιθανόν κάποια επέμβαση και όπως γνωρίζετε δεν είναι λίγοι οι ανασφάλιστοι στις μέρες μας. Έπειτα ένας οροθετικός πρέπει να ζει σε ένα σπίτι που του εξασφαλίζει ένα σεβαστό επίπεδο διαβίωσης, να σιτίζεται σωστά, να έχει μια καλή ποιότητα ζωής».
Ακούει κανένας τους οροθετικούς;
Η Ιωάννα είναι 42 ετών. Ζει με τον ιό εδώ και 20 χρόνια. «Δεν είχα κάποια έντονη σεξουαλική δραστηριότητα. Μου το μετέδωσε ο σύντροφός μου, ο οποίος δεν γνώριζε ότι ήταν οροθετικός. Διαγνώστηκα το 1992 τυχαία και ήμουν σε αυτούς που πήραν την πρώτη φουρνιά φαρμάκων, τα οποία ήταν ιδιαίτερα τοξικά. Από το 1996 και μετά, τα σύγχρονα κοκτέιλ φαρμάκων παρέχουν πια στους οροθετικούς μια κανονική ζωή. Δεν δημιουργούν την λιποδυστροφία του παρελθόντος, με την οποία καταλάβαινες διά γυμνού οφθαλμού τον ιό στο πρόσωπο του άλλου, δεν προσβάλλουν το συκώτι, και δεν έχουν πολλές από τις άλλες παρενέργειες». Η υγεία της Ιωάννας είναι εξαιρετική. Το ιικό της φορτίο είναι μη ανιχνεύσιμο, τα CD4 είναι κοντά στα 1.200. «Ζω μια κανονική ζωή χάρη στα φάρμακα. Αυτό όμως που με έβαλε σε σκέψεις, όχι για μένα αλλά για το πού μας οδηγούν αυτές οι πολιτικές επιλογές, είναι όταν άκουσα ανθρώπους άνεργους ή υποαπασχολούμενους, στο συνέδριο των οροθετικών πριν λίγο καιρό, να λένε ότι “θα μας φτάσουν στο σημείο να σταματάμε τις αγωγές μας, να ρίχνουμε τα κύτταρά μας για να πάρουμε το επίδομα”».
O Γιώργος είναι 29 ετών. Είναι ομοφυλόφιλος. Διαγνώστηκε πριν δύο χρόνια. Είχε την τύχη να το μάθει αρκετά έγκαιρα, ξεκίνησε αγωγή την οποία, όπως του λέει η γιατρός του, αν συνεχίσει να πηγαίνει τόσο καλά θα διακόψει για κάποια χρόνια. «Είμαι άνεργος εδώ και δύο χρόνια. Απολύθηκα όπως και πολλοί συνάδελφοί μου. Για μένα ήταν σημαντικό ότι το κράτος μπορούσε να σταθεί δίπλα μου τη στιγμή που το χρειαζόμουν. Με την υγεία μου δεν θα έπαιζα όμως για 700 ευρώ. Δεν ξέρω τι μπορεί να σκέφτονται αυτοί που διαδίδουν τέτοια πράγματα…»
Φωτογραφία: Αχιλλέας Ζαβαλλής
O Παναγιώτης είναι 35 ετών και ανήκει στους 190 οροθετικούς χρήστες που διαγνώστηκαν φέτος. Πλέον είναι σε δημόσιο στεγνό πρόγραμμα απεξάρτησης και έτσι η γιατρός τού ξεκίνησε αντιρετροϊκή θεραπεία. Δεν έχει ζητήσει επίδομα επειδή για την ώρα είναι άλλες οι προτεραιότητές του. «Θέλω να δουλέψω ψυχοθεραπευτικά τον εαυτό μου και να φύγω όσο πιο μακριά γίνεται από το τούνελ της χρήσης. Ξέρω ότι από το υπουργείο προωθείται ως λύση η μεθαδόνη και η βουπρενορφίνη στα δημόσια νοσοκομεία. “Βούπα” και “μέθη” λέγονται στην πιάτσα, και αν θες να βρεις, βρίσκεις και στο δρόμο. Ίσα για να περάσεις τα στερητικά σου και να ξαναναζητήσεις τη δόση σου», λέει. «Αντί να κοιτάξουν πώς να σταματήσουν ναρκωτικά παραισθησιογόνα που βγαίνουν φτηνά εν μέσω κρίσης, υπό το βλέμμα της αστυνομίας, κόβουν κοινωνικές παροχές και στέλνουν τους τοξικομανείς στη συντήρηση με υποκατάστατα; Όλο αυτό που στήθηκε σε βάρος των τοξικομανών οροθετικών είναι χυδαίο. Ξέρουν πολύ καλά ότι οι τοξικομανείς δεν είναι σε θέση να διεκδικήσουν δικαιώματα με τον τρόπο που άλλες κοινωνικές ομάδες οργανωμένα διεκδικούν. Και πιστεύω ότι αυτός είναι και ο λόγος που πολεμούν τα στεγνά προγράμματα προκρίνοντας αυτά της συντήρησης. Δεν μας θέλουν συνειδητοποιημένους. Τους βολεύουμε ως σκιές». Η απάντηση δε περί της σκόπιμης μόλυνσης: «Μολύνθηκα γιατί το μυαλό μου δεν δούλευε. Χρησιμοποίησα κοινή σύριγγα γιατί το μόνο που ήθελα ήταν να πιω και να πάψω να σκέφτομαι. Σύριγγες βρίσκουμε παντού, ακόμα και στην πιάτσα. Το να μοιράζει το υπουργείο δωρεάν σύριγγες, είναι σταγόνα στον ωκεανό. Όσο για το επίδομα δεν το γνώριζα καν. Ούτε εγώ ούτε κανένας που ξέρω από τις πιάτσες κολλήσαμε για το επίδομα…»
Για τις εντυπώσεις
Το κατά πόσο ο υπουργός Υγείας ήταν ταραγμένος από την αύξηση των ποσοστών, ανενημέρωτος για το θέμα που υποτίθεται ότι τον αφορά τόσο ή απλώς εκείνη την ημέρα τον αφορούσε περισσότερο να λύσει το θέμα με τους φαρμακοποιούς που απεργούσαν παρά το θέμα της συνέντευξης Τύπου, το γνωρίζει μόνο ο ίδιος. Αυτό που γνωρίζουμε ωστόσο εμείς είναι ότι αυτός ζήτησε από τους δημοσιογράφους να δώσουν έκταση στο θέμα. Δείχνοντας μάλιστα με τα δάχτυλά του, είπε: «Μην το κάνετε πάλι μικρό. Σε εσάς και στον σεβασμό που θα δείξετε επαφίεται το να πολλαπλασιαστεί η ισχύς του μηνύματός μας». Γνωρίζοντας μάλλον τι σημαίνει για έναν διαπιστευμένο δημοσιογράφο του κυρίαρχου Τύπου το να μη «δίνει είδηση του υπουργείο του», όπως λέγεται στην αργκό του επαγγέλματος, συνέχισε: «Κάποια στιγμή σκέφτηκα να πω ότι δεν ξαναμιλάμε για κανένα θέμα αν δεν μας παίξετε αυτό». Ενδεικτικό αυτής της συμπεριφοράς είναι το ότι μόλις αποχώρησε, οι περισσότεροι τον κυνήγησαν μήπως και βγει η είδηση ότι θα διεκδικήσει την προεδρία του ΠΑΣΟΚ.
Όσο για τον πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρίας για το AIDS, Μάριο Λαζανά, την περιβόητη δήλωση, ότι δηλαδή οι τοξικομανείς κολλάνε επίτηδες, που ήρθε τόσο βολικά στην κυβέρνηση για να μειώσει τα ποσοστά αναπηρίας και να κόψει τα επιδόματα, φρόντισε και την έκανε αφού αποχώρησε ο υπουργός. Η δήλωση ταξίδεψε όχι μόνο εντός αλλά και εκτός των συνόρων. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, μάλιστα, κλήθηκε από αρκετούς συναδέλφους του να δώσει εξηγήσεις. Η αρχική απάντηση ήταν ότι τα μεγαλοποίησαν οι δημοσιογράφοι. Ερωτώμενος όμως επίμονα σε τι στοιχεία βασίζει αυτό που δήλωσε, αναδιπλώθηκε λέγοντας ότι παρασύρθηκε «από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα», άφησε όμως πάλι αιχμές ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν περιστατικά σκόπιμης μόλυνσης, τονίζοντας ότι «οι χρήστες είναι άτομα με σοβαρά ψυχικά και κοινωνικά προβλήματα».
Τόσο οι δηλώσεις του κ. Λαζανά όσο και η στάση του υπουργού Υγείας, ο οποίος ουδέποτε εγκάλεσε για διασπορά ψευδών, συκοφαντικών και επικίνδυνων δηλώσεων τον γιατρό του Ερυθρού Σταυρού, από τη στιγμή της δημοσίευσης των λεγομένων του, ούτε ξανακάλεσε τους δημοσιογράφους να δώσουν έκταση στην αποκατάσταση της αλήθειας, αλλά αντιθέτως φρόντισε να τρομοκρατήσει την «ελληνική οικογένεια» ότι απειλείται από τον ιό λόγω των μεταναστών και των τοξικομανών, είναι το λιγότερο απάνθρωπες αν όχι ανήθικες πρακτικές. Επειδή το να στοχοποιείς ευάλωτα κομμάτια της κοινωνίας, προκειμένου να νομιμοποιήσεις την ακόμα μεγαλύτερη περικοπή του κράτους πρόνοιας, θέτοντας ταυτόχρονα το δίλημμα ότι από εδώ και πέρα για να έχεις την υποστήριξη του κράτους θα πρέπει να νοσείς, είναι και απάνθρωπο και ανήθικο. Μήπως λοιπόν τελικά δεν είναι τόσο ανεδαφική η αίσθηση περί σκοπιμότητας που αναγνωρίζουν οι άμεσα ή έμμεσα θιγόμενοι, αναλογιζόμενοι την αλληλουχία των γεγονότων;
