Ο πόλεμος για τα εμβόλια
Το ιδιότυπο «αντιεμβολιαστικό κίνημα» που επεκτείνεται τα τελευταία χρόνια δεν εγκυμονεί απλώς κινδύνους για την υγεία• αναδεικνύει και τον καταστροφικό συνδυασμό ανάμεσα στη δυσπιστία για την ορθότητα του επιστημονικού λόγου και τα μεγάλα ελλείμματα στο σύστημα υγείας.
«Στο ανώτατο επίπεδο συναγερμού για την αντιμετώπιση της πανδημίας της νέας γρίπης βρίσκεται από σήμερα η χώρα μας. Απαιτείται ψυχραιμία, σύνεση και όχι πανικός καθώς, σύμφωνα με τα παγκόσμια στατιστικά δεδομένα, δεν αποκλείεται να νοσήσει ακόμη και το 33% του πληθυσμού. Εάν, μάλιστα, ο ιός γίνει πιο επιθετικός, το ποσοστό όσων κολλήσουν γρίπη μπορεί να ξεπεράσει το 50% ενώ δεν αποκλείεται να σημειωθούν και θάνατοι», σημείωνε το 2009 ο πρώην υπουργός Υγείας Δημήτρης Αβραμόπουλος για τον ιό της γρίπης H1N1. Η επικινδυνότητα και το θανατηφόρο του ιού επαναλαμβανόταν μονότονα με έκτακτες ανακοινώσεις του Υπουργείου Υγείας και του ΚΕΕΛΠΝΟ καθιστώντας εν πολλοίς αυτονόητη τη μαζική αγορά εμβολίων. Τι κι αν πλήθαιναν εντός της επιστημονικής κοινότητας οι ενστάσεις περί της ακολουθούμενης πρακτικής; Τα εμβόλια χρυσοπληρώθηκαν και οι φαρμακευτικές εταιρείες πλούτισαν ακόμη περισσότερο.
Εκείνη ακριβώς την περίοδο στη χώρα εκδηλώνεται κυρίως από νέους γονείς έντονη αμφισβήτηση της αποτελεσματικότητας των εμβολίων. Δυσπιστία που ενισχύεται από τον στενό εναγκαλισμό μεγάλης μερίδας του ιατρικού κόσμου με τις φαρμακοβιομηχανίες, την ελλιπή ενημέρωση, το υψηλό κόστος των εμβολίων, την τραγική έλλειψη κατά μεγάλες χρονικές περιόδους βασικών εμβολίων στην επικράτεια, τις διαφωνίες ενίοτε εντός της ίδιας της επιστημονικής κοινότητας, την ανεπαρκέστατη κάλυψη των πρωτοβάθμιων δομών υγείας, την επιφυλακτική στάση της εναλλακτικής ιατρικής και τον κατακλυσμό του Διαδικτύου από ομάδες εμβολιοφοβικών.
Το 2015 οι Γιατροί του Κόσμου κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου τονίζοντας ότι περισσότερα από 250.000 παιδιά σε όλη την Ελλάδα δεν έχουν πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας και δεν εμβολιάζονται.
«Σε χώρες που βίωσαν μεγάλη οικονομική και κοινωνική κρίση εμφανίστηκαν ως επακόλουθο σοβαρές επιδημίες από “ξεχασμένα” νοσήματα, όπως η διφθερίτιδα και η πολιομυελίτιδα. Παράλληλα, άλλα νοσήματα, όπως η ιλαρά, συνεχίζουν να προκαλούν μεγάλες ή μικρές επιδημίες στην Ευρώπη. Η εκτίμηση του επιπέδου εμβολιασμού αποκτά ειδική σημασία για τον προσανατολισμό των δραστηριοτήτων προαγωγής του εμβολιασμού στη σημερινή συγκυρία της χώρας», υπογραμμίζεται με ιδιαίτερη ανησυχία στην έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, που διεξήχθη το 2012, την πλέον εμπεριστατωμένη των τελευταίων ετών. Ο ιατρικός κόσμος της χώρας βρίσκεται σε εγρήγορση. Και όχι χωρίς λόγο.
Ανεμβολίαστα παιδιά: terra incognita
«Στην Ελλάδα τα περιστατικά άρνησης των βασικών εμβολιασμών παραμένουν περιορισμένα, όμως οι παρέχοντες υπηρεσιών υγείας στην ειδικότητα της παιδιατρικής, που έχουν σε υψηλό ποσοστό τη φροντίδα των εμβολιασμών παιδιών και εφήβων διαπιστώνουν τη βαθμιαία δημιουργία αρνητικού κλίματος, γεγονός που τους επιβάλλει να ενημερώνουν για την αναγκαιότητα και τη χρησιμότητα των εμβολίων αλλά και την υπεράσπισή τους […] Η αντιεμβολιαστική κίνηση μπορεί να μην αποτελεί ακόμη πρόβλημα για τη χώρα μας αλλά υπάρχουν ενδείξεις, όπως συνέβη με τον εμβολιασμό της γρίπης H1N1, ότι μπορεί να εκδηλωθεί και να έχει δυσάρεστα επακόλουθα. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ομοφωνία για το όφελος των εμβολίων στον επιστημονικό κόσμο, όπως και η εμπιστοσύνη του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού στα εμβόλια», σημείωνε σε παλαιότερο άρθρο της στο ΚΕΕΛΠΝΟ η καθηγήτρια Παιδιατρικής και αντιπρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου.
Τον περασμένο μήνα, ο θάνατος από κοκκύτη ενός βρέφους 50 ημερών, που δεν είχε προλάβει να εμβολιαστεί, αναζωπυρώνει τη συζήτηση περί του επιπέδου εμβολιαστικής κάλυψης των παιδιών στην Ελλάδα. Μια λανθασμένη είδηση που αναπαράγεται περί του ποσοστού ανεμβολίαστων παιδιών στη χώρα, που ούτε λίγο ούτε πολύ το προσδιορίζει στο 50%, προκαλεί σύγχυση.
Ποια είναι η πραγματική εικόνα εντέλει για τα ανεμβολίαστα παιδιά; «Δεν υπάρχει παιδίατρος που να μην έχει αντιμετωπίσει έστω και μία άρνηση ή επιφυλακτικότητα ως προς τις παρενέργειες των εμβολίων», τονίζει στο UNFOLLOW η κυρία Θεοδωρίδου. Σύμφωνα με την έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, «σε γενικές γραμμές, η εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλή (τουλάχιστον έως το 2011, περίοδο που διερευνά η μελέτη). Ωστόσο, υπάρχουν ειδικά προβλήματα στην κάλυψη του γενικού πληθυσμού με συγκεκριμένα εμβόλια και δόσεις (π.χ. 2η δόση εμβολίου MMR). Επιπλέον, υπάρχουν προβλήματα στην κάλυψη ειδικών ομάδων του πληθυσμού». Προστίθεται, όμως, εμφατικά ότι «η κάλυψη με δύο δόσεις εμβολίου MMR (για ιλαρά-ερυθρά-παρωτίτιδα) είναι ανεπαρκής (83% στο σύνολο των παιδιών Α΄ Δημοτικού και χαμηλότερη σε ειδικές ομάδες, ενώ ο σχετικός στόχος του ΠΟΥ είναι ≥95%). Αυτό εγκυμονεί τον κίνδυνο της εμφάνισης επιδημιών». Σύμφωνα πάντα με την ίδια έρευνα, «περίπου οι μισοί γονείς θεωρούν ότι έχουν ανεπαρκή ενημέρωση για τους εμβολιασμούς και 1 στους 3 δήλωσε ότι η στάση του για τα εμβόλια έγινε πιο επιφυλακτική μετά τη δημόσια συζήτηση για το εμβόλιο της πανδημικής γρίπης του 2009». Με δυο λόγια, το 30% των γονέων εκφράζει έντονη δυσπιστία για τα εμβόλια, ενώ, εξίσου σημαντικό, ένας στους δυο δηλώνει ότι έχει ανεπαρκή ενημέρωση, γεγονός που ευλόγως επιτείνει το σκεπτικισμό. Σε έρευνα που διενήργησε το 2014 η Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία προέκυψε ότι ένα ποσοστό της τάξης του 10% προβληματίζεται για την ασφάλεια των εμβολίων και ειδικότερα για το εμβόλιο ΜΜR, της γρίπης, το εμβόλιο για τον Ρότα ιό (γαστρεντερίτιδα), για τον HPV (κονδυλωμάτων), ενώ το 11% εξέφρασε αντιρρήσεις ως προς τον εμβολιασμό των παιδιών τους για το εμβόλιο MMR, HPV και της γρίπης.
Σε έρευνα που διεξήχθη μεταξύ των παιδιάτρων διαπιστώθηκε ότι «συνολικά 190 παιδίατροι (90%) ανέφεραν ότι είχαν αντιμετωπίσει τουλάχιστον μία περίπτωση γονικής άρνησης στο θέμα του εμβολιασμού στο παρελθόν. Κατά τη διάρκεια του 2012, οι παιδίατροι αντιμετώπισαν κατά μέσο όρο 10,5 υποθέσεις αρνήσεων εμβολιασμού / 1000 εμβολιασμούς. Το εμβόλιο για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) ήταν το εμβόλιο το οποίο αρνήθηκαν οι περισσότεροι γονείς, ακολουθούμενο από το εμβόλιο κατά της ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς (MMR). “Ο φόβος για τις δυσμενείς επιπτώσεις” ήταν η πιο συχνή αιτία της άρνησης του εμβολιασμού (83,8%), ακολουθούμενη από την “Χρήση της εναλλακτικής ιατρικής” (46,4%) και “Η κατά του εμβολιασμού θεωρία απέναντι σε όλα τα εμβόλια” (45,3%). Το Διαδίκτυο ήταν η πιο συχνή πηγή πληροφοριών για τους γονείς οι οποίοι αρνήθηκαν τον εμβολιασμό».1
Επίσης, η πλέον πρόσφατη διεθνής έρευνα που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό EBioMedicine το 2016 με επικεφαλής ερευνητές της Σχολής Υγιεινής & Τροπικής Ιατρικής και του Imperial College του Λονδίνου καταδεικνύει ότι ένας στους τέσσερις Έλληνες, δηλαδή το 25%, κρίνει μη ασφαλή τα εμβόλια, ποσοστό υπερδιπλάσιο από τον μέσο όρο παγκοσμίως (12%).
«Η συζήτηση, όπως συμβαίνει συχνά στην Ελλάδα, είναι ετεροχρονισμένη. Στις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη η εμβολιοφοβία αναπτύχθηκε μια δεκαετία νωρίτερα και οδήγησε σε μια σειρά μελετών που απέρριψαν αναπόδεικτες αιτιάσεις για τη σχέση π.χ. αυτισμού και εμβολίων. Το ποσοστό των γονιών που δεν κάνουν εμβόλια στα παιδιά τους σίγουρα ανεβαίνει, μπορεί να αφορά το 10%-40 % για συγκεκριμένα εμβόλια», τονίζει στο UNFOLLOW ο παιδίατρος από τη Θεσσαλονίκη, Στέλιος Παπαβέντσης, που ενημερώνει μέσω του blog που διατηρεί. Σε ό,τι αφορά τη στενή σχέση ιατρών και φαρμακοβιομηχανιών τονίζει: «Ο εναγκαλισμός σε ιατρικά συνέδρια είναι τόσο καταφανής που δημιουργεί σκέψεις ακόμη και σε καλοπροαίρετους. Επιτέλους πρέπει να μιλήσουμε εμείς οι ίδιοι για τη σύγκρουση συμφερόντων. Επίσης, αρμόδια για το ζήτημα των εμβολιασμών είναι η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών. Δεν είναι δυνατόν να συστήνεται άλλο πρόγραμμα εμβολιασμών από παιδιατρική εταιρεία με εμφανή μάλιστα χορηγία εταιρείας που φτιάχνει εμβόλια».
«Εμπεριστατωμένη έρευνα για το ποσοστό των ανεμβολίαστων παιδιών μετά το 2012 δεν έχουμε. Ως Γιατροί του Κόσμου είχαμε προβεί σε μια εκτίμηση το 2015 με βάση τον αριθμό των ανασφάλιστων γονέων ότι 250.000 παιδιά είναι ανεμβολίαστα λόγω οικονομικής κρίσης. Σαφή εικόνα δεν έχουμε. Απαιτείται σοβαρή επικαιροποιημένη έρευνα καθώς οι ενδείξεις είναι εξόχως ανησυχητικές», δηλώνει στο UNFOLLOW η παιδίατρος και πρώην επικεφαλής των Γιατρών του Κόσμου Λιάνα Μαΐλλη. Πάντως στο Νοσοκομείο Παίδων η εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών συνιστά κανόνα απαράβατο. «Τα νοσοκομεία βεβαίως δεν παρέχουν πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Και το ζήτημα της ενίσχυσης των δημόσιων ιατρείων εμβολιασμού οφείλει να τεθεί σε προτεραιότητα», προσθέτει από την πλευρά του ο διευθυντής της Α΄ Παιδιατρικής του νοσοκομείου, Γιώργος Αναστασιάδης.
Το κόστος της άρνησης και τα οφέλη του σκεπτικισμού
Η ανακάλυψη των εμβολίων συνιστά ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά επιτεύγματα στο πεδίο της δημόσιας υγείας και το σπουδαιότερο επίτευγμα του 20ού αιώνα. Μόνο το καθαρό πόσιμο νερό επέφερε εξίσου σημαντική μείωση στη συχνότητα εμφάνισης των λοιμωδών νοσημάτων με τον εμβολιασμό, υπογραμμίζουν σε όλους τους τόνους οι επιστήμονες. Εκατοντάδες επιστημονικές έρευνες και πολυετείς ερευνητικές εργασίες πέτυχαν την καταπολέμηση των επικίνδυνων και θανατηφόρων μικροβίων. «Την τελευταία εικοσαετία (CDC, ΜMWR April 25, 2014) ο εμβολιασμός υπολογίζεται ότι έχει αποτρέψει στις ΗΠΑ 322 εκατομμύρια περιστατικά νοσημάτων που προλαμβάνονται μέσω εμβολιασμού. Επίσης 21 εκατομμύρια νοσηλείες, 732.000 θανάτους, ενώ έχει οδηγήσει στην εξοικονόμηση 295 δισ. δολαρίων σε ιατρικό κόστος και 1,37 τρισ. δολαρίων σε κοινωνικό κόστος».2 Επίσης, «υπολογίζεται ότι στις ΗΠΑ τα εμβόλια έχουν προλάβει πάνω από εκατό εκατομμύρια θανάτους από το 1924 έως σήμερα από ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα, ηπατίτιδα Α, πολιομυελίτιδα, διφθερίτιδα, κοκκύτη ενώ όπως σημειώνεται πολλά είναι τα παράπλευρα οφέλη όπως η μείωση κατά επτά φορές του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου τα τελευταία 40 χρόνια σε παιδιά. Ετησίως τα εμβόλια προλαμβάνουν έως 3,5 εκατομμύρια θανάτους αποτρέποντας παράλληλα αναπηρίες σε παιδιά».3 Το αντιεμβολιαστικό κίνημα στις ΗΠΑ προσλαμβάνει τέτοιες διαστάσεις δρώντας αποτρεπτικά στο εμβόλιο της ιλαράς προκαλώντας την εμφάνιση 11 επιδημιών της ασθένειας κατά τα τελευταία έτη.
Ο φόβος του ανθρώπου βεβαίως όχι μόνο έναντι των εμβολίων, αλλά προς κάθε νέο επιστημονικό επίτευγμα δεν είναι κάτι καινούργιο. Ο πρώτος εμβολιασμός κατά της ευλογιάς πριν από 200 χρόνια, ο οποίος γινόταν με τον ιό της δαμαλίτιδας που προερχόταν από τις αγελάδες, διέσπειρε τον τρόμο της μεταμόρφωσης των ανθρώπων σε αγελάδες ή άλλα ζώα. Το 1970 η αμφισβήτηση προς τα εμβόλια εντείνεται, ενώ το αντιεμβολιαστικό κίνημα προσλαμβάνει μαζικότερες διαστάσεις μετά τη δημοσίευση στο περιοδικό Lancet της διαβόητης εργασίας του γαστρεντερολόγου Άντριου Γουέικφιλντ, με την οποία ο συντάκτης επιχείρησε να συνδέσει το τριπλό εμβόλιο ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς, το γνωστό MMR, με τον αυτισμό. Ο Γουέικφιλντ αποπέμφθηκε εντέλει από την ιατρική κοινότητα, καθώς, όπως αποδείχθηκε, είχε προσληφθεί από έναν δικηγόρο, δύο χρόνια πριν από τη διεξαγωγή της έρευνάς του, προκειμένου να κατασκευάσει ένα σενάριο εναντίον του MMR, που θα απέφερε εντυπωσιακά κέρδη από τις μαζικές αγωγές γονέων αυτιστικών παιδιών. Το Lancet απέσυρε οριστικά τη δημοσίευση, καθώς η ενδελεχής έρευνα που ακολούθησε απέδειξε ότι τα επιστημονικά δεδομένα που χρησιμοποίησε ο γαστρεντερολόγος ήταν χαλκευμένα. Ακολούθως, σειρά επιστημονικών ερευνών επιβεβαίωσε ότι συσχέτιση μεταξύ του MMR ειδικά ή εν γένει των εμβολίων και του αυτισμού δεν υφίσταται. Και τα δεδομένα, όπως διευκρινίζει ο καθηγητής παιδίατρος Γεώργιος Βρυώνης στην εργασία του «Το αντιεμβολιαστικό κίνημα», είναι απολύτως σαφή, αφού το συνολικό δείγμα είναι τεράστιο και αφορά περισσότερα από 20 εκατομμύρια παιδιά.
Το 2013 παρουσιάστηκαν 31.685 κρούσματα ιλαράς στην Ευρώπη, αύξηση 348% σε σύγκριση με το 2007. Το 2013 επίσης καταγράφηκαν παγκοσμίως 145.700 περιπτώσεις θανάτων από ιλαρά, περίπου 400 θάνατοι ημερησίως ή 16 ανά ώρα. Από στοιχεία του ECDC για 30 ευρωπαϊκά κράτη, το 2014 δηλώθηκαν 3.616 περιστατικά ιλαράς, από τα οποία το 58,6% αφορούσε τη Γαλλία και την Ισπανία. Από τα περιστατικά που ήταν γνωστό το εμβολιαστικό τους ιστορικό, το 83% ήταν ανεμβολίαστοι ασθενείς. Τους πρώτους τρεις μήνες του 2015 έχουν ήδη καταγραφεί 443 περιστατικά στις ΗΠΑ και 750 στην Ευρώπη. Ο ιός της γρίπης, παρόλο που είναι εξαιρετικά παλιός, εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας με ετήσιες επιδημίες σε όλες πρακτικά τις χώρες. (3.000.000-5.000.000 κρούσματα και 250.000-500.000 θάνατοι ετησίως).
Παράλληλα ο κοκκύτης επανακάμπτει δριμύτερος. Το 1970 το εμβόλιό του ενοχοποιήθηκε για σοβαρές βλάβες στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, με αποτέλεσμα να σταματήσει ο εμβολιασμός στη Βρετανία, στη Σουηδία, στην Ιαπωνία, στη Ρωσία και σε άλλες χώρες. Ως εκ τούτου, τα κρούσματα κοκκύτη δεκαπλασιάστηκαν έως και εκατονταπλασιάστηκαν. Η επιδημία κοκκύτη το 2012 στις ΗΠΑ είχε 48.277 κρούσματα και 16 θανάτους βρεφών, ενώ το 2013 ο αριθμός των κρουσμάτων έφτασε τις 28.639 με 13 θανάτους. Η ευλογιά πριν από την καταπολέμησή της είχε προκαλέσει το θάνατο περίπου 500 εκατομμυρίων ανθρώπων, ενώ 60 χρόνια πριν στις ΗΠΑ γεννιόντουσαν κάθε χρόνο 20.000 μωρά με διανοητική καθυστέρηση. Η παρωτίτιδα κάθε χρόνο αποτελούσε την αιτία για 152.000 θανάτους μόνο στις ΗΠΑ. Ακόμη και σήμερα 1,4 εκατομμύρια παιδιά χάνουν τη ζωή τους παγκοσμίως από νοσήματα που προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό πριν από την ηλικία των πέντε ετών. Κρούσματα ιλαράς και ερυθράς τα τελευταία χρόνια πλήττουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ περιορισμένης έκτασης επιδημίες και σποραδικά κρούσματα λοιμωδών νοσημάτων εμφανίζονται ακόμη, όπως η παρωτίτιδα στην Αγγλία κατά τα έτη 2004-2006 με 70.000 κρούσματα.4
Ο κατάλογος των επιπτώσεων είναι μακρύς και τραγικός, ωστόσο είναι τα εμβόλια εντελώς ακίνδυνα; Όχι, απαντούν ευθαρσώς οι γιατροί. «Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα εμβόλια, όπως όλοι οι βιολογικοί παράγοντες, δεν είναι απόλυτα ασφαλή και πάντα θεωρητικά υπάρχει πιθανός κίνδυνος από την απλή τοπική αντίδραση που προκαλεί το αντιτετανικό εμβόλιο μέχρι και την εκδήλωση παραλυτικής νόσου από το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας με ζώντες εξασθενημένους ιούς».5 Πάντα υπάρχει ζυγαριά οφέλους και παρενεργειών. «Για τα περισσότερα φάρμακα που κυκλοφορούν και για τα εμβόλια, το όφελος στον πληθυσμό είναι πολύ πιο σημαντικό από πιθανές παρενέργειες και προβλήματα. Οι παρενέργειες των εμβολίων είναι σπάνιες και σπάνια σοβαρές, και συνολικά πολύ λιγότερες στη ζυγαριά από τις παρενέργειες και επιπλοκές των φυσικών νοσημάτων που καταπολεμούν. Εγκεφαλίτιδα συμβαίνει πολύ πιο συχνά στη φυσική νόσηση ιλαράς παρά στο εμβόλιο ιλαράς. Πολλές νεότερες έρευνες την τελευταία δεκαετία έχουν γίνει για να καλύψουν επιστημονικά το κομμάτι πιθανών μακροπρόθεσμων παρενεργειών από εμβολιασμούς και καμία δεν έχει αποδείξει αιτιολογική συσχέτιση με μακροχρόνια προβλήματα υγείας, όπως σπασμούς, προβλήματα συμπεριφοράς αυτιστική διαταραχή ή αυτοάνοσα νοσήματα. Στην πραγματικότητα, λοιπόν, κάποιος πρέπει να αισθάνεται πολύ πιο ασφαλής με τον εμβολιασμό των παιδιών σήμερα, με τα νεότερα κιόλας πιο εξελιγμένα εμβόλια, παρά πριν από 10-20 χρόνια», επισημαίνει ο παιδίατρος Σ. Παπαβέντσης.
Και τι υποστηρίζει η άλλη πλευρά; Τι διατείνεται η ομοιοπαθητική κοινότητα που εν πολλοίς έχει ενοχοποιηθεί για αποτροπή εμβολιασμών; «Τα εμβόλια αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της επιστήμης. Η αποτροπή των εμβολιασμών σε γενικές γραμμές δεν ισχύει. Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις για το θέμα των εμβολιασμών και ο διάλογος εντός της ιατρικής κοινότητας είναι απαραίτητος. Υπάρχουν εμβόλια που κατά τα τελευταία έτη αποσύρθηκαν ως απότοκο των ενστάσεων. Κατά την άποψή μου, ούτε η δαιμονοποίηση ούτε η αγιοποίηση των εμβολίων βοηθάει. Κάθε περίπτωση ασθενούς είναι ξεχωριστή και η θεραπεία που ακολουθείται πρέπει να είναι εξατομικευμένη», δηλώνει στο UNFOLLOW ο ομοιοπαθητικός Σωτήρης Μποτής. Εάν σε κάτι ωφέλησε το αντιεμβολιαστικό κίνημα είναι οι προσπάθειες για βελτίωση και επιτήρηση των ανεπιθύμητων ενεργειών και η δημιουργία προγράμματος αποζημίωσης από ανεπιθύμητες ενέργειες εμβολίων, παραδέχεται η ιατρική κοινότητα.
Οι αντιεμβολιαστές συγκροτούν, πάντως, ένα ετερόκλητο πλήθος από ακροδεξιά στοιχεία που φωνασκούν περί των μεταδοτικών ασθενειών των παιδιών των προσφύγων (χωρίς οι ίδιοι να έχουν μεριμνήσει για τον εμβολιασμό των τέκνων τους), τις ομάδες στο Ίντερνετ που διαγκωνίζονται σε διαγωνισμό βλακείας έως τους ευαισθητοποιημένους και με υψηλό μορφωτικό επίπεδο γονείς. «Με το χέρι στην καρδιά παιδίατροι όταν εμβολιάζετε μικρά νεογέννητα παιδιά και έχοντας πλήρη επίγνωση των χημικών συστατικών και όλων των τραγικών παρενεργειών των εμβολίων πώς νιώθετε μετά; Παιδίατροι όλου του κόσμου βοηθήστε να λάμψει η αλήθεια και θα αμειφθείτε!!!» κραυγάζει ο ειδήμων στο Διαδίκτυο.
«Στην πραγματικότητα το αντιεμβολιαστικό κίνημα απαρτίζεται από νέους γονείς υψηλού μορφωτικού επιπέδου, οικονομικά εύρωστους, που ενδιαφέρονται για την εναλλακτική ιατρική, επιλέγουν να τρέφονται με βιολογικά προϊόντα κ.λπ.», επισημαίνει η κυρία Θεοδωρίδου. Η Καίτη ανταποκρίνεται απόλυτα στο συγκεκριμένο προφίλ. Όπως δηλώνει στο UNFOLLOW, σειρά περιστατικών στο ευρύτερο περιβάλλον της την έπεισε για τις επικίνδυνες παρενέργειες των εμβολίων. Στο παιδί της, που είναι 6 ετών, περιορίστηκε στη χορήγηση μόλις τριών εμβολίων ύστερα από διεξοδικές, όπως σημειώνει, συζητήσεις με τον ομοιοπαθητικό γιατρό του παιδιού της. Εμφανίζεται δε κατηγορηματικά αντίθετη στα πολλαπλά εμβόλια: «Τόνισέ το, σε παρακαλώ, τα πολλαπλά εμβόλια είναι τρομερά επικίνδυνα. Πιστεύω ότι τα παιδιά που δεν έχουν εμβολιαστεί εμφανίζουν καλύτερο ανοσοποιητικό σύστημα». Η διεξαγωγή περισσότερων ερευνών ως προς τις παρενέργειες των εμβολίων θα σε καθησύχαζε; τη ρωτάμε. «Όχι. Τα συνέδρια διεξάγονται με τη χρηματοδότηση των φαρμακοβιομηχανιών. Οι γιατροί γράφουν φάρμακα σε συνεργασία με τις εταιρείες. Δεν με πείθουν στο ελάχιστο», απαντά. Στην ερώτηση, δε, που τίθεται αν η άρνηση των εμβολίων από την πλευρά της βρίσκει ισχυρά ερείσματα στην ανοσία της κοινότητας –όταν το επίπεδο της εμβολιαστικής κάλυψης είναι υψηλό προστατεύονται ακόμη και όσοι δεν έχουν εμβολιαστεί– δηλώνει: «Γιατί να φοβούνται εμένα και το παιδί μου; Οι ασθένειες δεν είναι κατ’ ανάγκη εχθροί, κάνουν τον κύκλο τους και περνάνε. Έτσι δημιουργούνται τα αντισώματα. Γιατί εντέλει καλούμαι εγώ να τους προστατεύσω σε κάτι που θεωρώ λάθος», καταλήγει η Καίτη.
Στη σελίδα homeopathy.gr διαβάζουμε: «Η ομοιοπαθητική δεν είναι ασύμβατη με τους καθιερωμένους εμβολιασμούς. Αυτό σημαίνει ότι παιδιά και ενήλικες, εφόσον επιθυμούν να ακολουθήσουν κάποιο προτεινόμενο πρόγραμμα εμβολιασμών, μπορούν χωρίς κανένα πρόβλημα να ακολουθούν παράλληλα και την ομοιοπαθητική αγωγή. Η τοποθέτηση και η εξ αυτής ευθύνη του κάθε γονέα και του κάθε γιατρού στο θέμα των εμβολίων είναι εντελώς προσωπική υπόθεση». Στην ίδια σελίδα βέβαια φιλοξενείται πληθώρα άρθρων εντελώς απορριπτικών για τους εμβολιασμούς.
Σε κάθε περίπτωση, γιατροί και ερευνητές υπογραμμίζουν σε όλους τους τόνους ότι ύστερα από 200 χρόνια εμπειριών με τα εμβόλια γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι αυτά είναι από τα πλέον ασφαλή φαρμακευτικά σκευάσματα, καθώς όμως τα νοσήματα εξαφανίζονται η προσοχή επικεντρώνεται στις ενδεχόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες. Παράλληλα, η χρονική σύμπτωση διάφορων ασθενειών λανθασμένα εκλαμβάνεται ως αιτιολογική συσχέτιση και ότι τέλος οι αρχές υγείας συνεχίζουν τη στενή επιτήρηση, παρακολούθηση και αξιολόγηση της ασφάλειας των εμβολίων. «Τα εμβόλια είναι η πλέον αξιόπιστη ασπίδα μας έναντι επικίνδυνων και θανατηφόρων λοιμωδών νοσημάτων. Γεγονός που ενισχύεται από τη φθίνουσα δυναμική των αντιβιοτικών που εξαιτίας της υπερκατανάλωσής τους έχουν καταστεί αναποτελεσματικά όπλα καταπολέμησης των ασθενειών», υπογραμμίζει η κυρία Μαΐλλη.
Το θέμα πάντως της υποχρεωτικότητας των εμβολίων έχει αποσαφηνιστεί από την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής: «Όπως κάθε ιατρική πράξη, η διενέργεια εμβολιασμού προϋποθέτει τη συναίνεση του προσώπου ύστερα από την κατάλληλη πληροφόρηση. Στην περίπτωση των παιδιών η συναίνεση ζητείται από τους γονείς […] Αναγκαστική υποβολή σε εμβολιασμό δεν νοείται […] Τονίζεται πάντως ότι οι γονείς δεν αποφασίζουν εν προκειμένω αυθαίρετα αλλά στο πλαίσιο της άσκησης του λειτουργήματος της γονικής μέριμνας που επιβάλλει οι αποφάσεις τους να δικαιολογούνται από το αντικειμενικό συμφέρον του παιδιού». Ωστόσο, επισημαίνεται ότι «αν υπάρξει θέμα επείγουσας προστασίας της δημόσιας υγείας (π.χ εμφάνιση κρουσμάτων μηνιγγίτιδας) μέτρα περιορισμού για την προφύλαξη όσων παιδιών δεν έχουν εμβολιαστεί θεωρούνται επιβεβλημένα ακόμη και χωρίς τη θέληση των γονέων».
Πρωτοβάθμια περίθαλψη;
Το σημαντικότερο, όμως, στοιχείο της έρευνας που διεξήχθη από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας αφορά στο ποσοστό των εμβολιασμών που γίνονται από τον ιδιωτικό τομέα: «Περίπου το 65%-70% των παιδικών εμβολιασμών γίνονται στον ιδιωτικό τομέα. Το εύρημα αυτό υποδηλώνει ότι το σύστημα εμβολιασμού στη χώρα μας λειτουργεί επί χρόνια με υποδομές και δυναμικό που καλύπτουν τις ανάγκες περίπου του ενός τρίτου του παιδικού πληθυσμού». Επίσης, «περίπου 2 στους τρεις γονείς θεωρούν το οικονομικό κόστος των εμβολίων και της ιατρικής επίσκεψης πρόβλημα […] ενώ παράγοντες όπως η μακρινή απόσταση, ώρες λειτουργίας που δεν εξυπηρετούν τους γονείς αποτελούν πρόβλημα για έναν στους τρεις γονείς». Και αυτά το 2011. Είναι σαφές ότι εκτός από το πρόβλημα της άρνησης του εμβολιασμού υπάρχει ένα, ίσως και σοβαρότερο, πρόβλημα αδυναμίας πρόσβασης στον εμβολιασμό.
Τα εμβόλια, δε, κατά καιρούς εξαφανίζονται από την ελληνική αγορά. «Οι φαρμακοβιομηχανίες κατευθύνονται στις αγορές που τους συμφέρει για την πώληση των φαρμάκων τους. Έτσι επιλέγουν να εξάγουν εμβόλια, καθώς με αυτό τον τρόπο θα αποκομίσουν μεγαλύτερα κέρδη. Και κάπως έτσι εξαφανίζονται από την εγχώρια αγορά», επισημαίνει η κυρία Μαΐλλη.
Και καταλήγει με την εξής διαπίστωση: «Δεν έχουμε ακριβή εικόνα για τον αριθμό των ανεμβολίαστων παιδιών στην Ελλάδα. Κονδύλια διατίθενται προς τις ΜΚΟ και άλλους φορείς για τον εμβολιασμό των προσφύγων. Το μόνο που μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε είναι ότι εμβολιασμένα παιδιά σε αυτήν τη χώρα είναι τα παιδιά των προσφύγων».
___
1. H. C. Maltezou et al. “Experience with Parental Vaccination Refusal and Attitudes about Vaccinations of Pediatricians in Greece”, British Journal of Medicine & Medical Research 5(8): 971-977, 2015
2. Γ. Βρυώνης, καθ. Παιδιατρικής ΑΤΕΙ Ηπείρου, «Το αντιεμβολιαστικό κίνημα»
3. ό.π.
4. Τα στοιχεία που παρατίθενται για τα κρούσματα προέρχονται από τη μελέτη της παθολόγου- λοιμωξιολόγου Αρχοντούλας Φράγκου «Μείωση εμβολιακού κενού» και από άρθρα του ΚΕΕΛΠΝΟ.
5. Μ. Θεοδωρίδου, «Εμβόλια: Το τίμημα της επιτυχίας τους», ΚΕΕΛΠΝΟ 2011
